Abstract :Hastalıkların tanı ve tedavisindeki ilerlemelerle birlikte insan ömrü de uzamaktadır. Dünya Sağlık Örgütü raporuna göre 2000 ve 2019 yılları arasında doğumda beklenen yaşam süresi altı yıldan fazla artarak 73,4 yıla yükselmiştir. Uzayan insan ömrü ile birlikte kalp hastalıkları, kanserler, diyabet, solunum yolu hastalıkları, inme, alzheimer, demans gibi kronik hastalıklarda artış olmaktadır [1]. Kronik hastalıklar uzun süreli hastane yatışları, yüksek tedavi ve evde bakım maliyetlerinin ile birlikte işgücü ihtiyacında artışa neden olmaktadır. Bununla birlikte kronik hastalıklar, dünyada tüm ölümlerin %70’inden fazlasının sebebidir. Dünya Sağlık Örgütü, tüm bu sebeplerden dolayı 2030 yılına kadar kronik hastalıklardan kaynaklı ölümlerde üçte bir oranında azalma sağlanmasını hedeflemiştir. Bu hastalıkların önlenmesi ve erken tanılanması için yapılan yatırımların da yüksek oranda ekonomik tasarruf sağlayacağını belirtmiştir [2]. Bu doğrultuda içinde bulunduğumuz Sağlık 4.0 dönemi; koruyucu sağlık sistemine ağırlık veren, hastalığı önleme ve erken teşhisi odaklı, hasta takibini hastanelerden ev ortamlarına taşıyan, hekim- hastane odaklı sağlık sistemi yerine birey odaklı akıllı sağlık sistemi oluşturmayı hedeflemektedir. Hassas tıp, teletıp ve yapay zeka teknolojileri ile hastalar uzaktan izlenip bireye özgü tedaviler düzenlenebilecektir. Bu teknolojilerin tümünün altyapısında ise nesnelerin interneti (IOT) ve yapay zeka teknolojileri başrolü alacaktır [3, 4]. Kronik hastalıkların takibinde nesnelerin interneti ve yapay zeka teknolojilerinin kullanılması ile birlikte, vücut içerisine implante edebilen, giyilebilen, kablosuz iletişim kurabilen sensörler sayesinde hastalardan düzenli olarak veri toplanabilir, bu veriler yapay zeka algoritmaları ile işlenip hastalık tahminleme ya da erken tanılama sağlanabilir [5]. Hastalık riskleri önceden tespit edilerek hastalığın oluşmaması için gerekli tedbirler alınabilir. Bu sistemler sayesinde hastaların hastaneye gitmesine gerek kalmadan uzaktan takipleri yapılabilmektedir. Böylece sağlık hizmet sunucularının yükü hafiflemekte, hastaların konforu sağlanabilmektedir. Hastalara refakat etmede, günlük yaşam aktivitelerini yerine getirmede yardımcı olabilecek robotlar üretilerek sağlık işgücü ihtiyacında azalma sağlanabilir. Giyilebilir teknolojiler sayesinde hastaların bilinçli bir çabası olmadan elektronik sağlık bilgi sistemlerine sağlık verilerinin aktarımı yapılabilir, hastanın hekim ve hemşiresi tarafından uzaktan takip edilebilir, iletişim zorlukları ortadan kaldırılabilir. Hastalık tanılanmasına kullanılan radyolojik görüntülemelerde hekimin mesleki tecrübesi ve tanı deneyimi önemli rol oynamaktadır. Yapay zeka algoritmaları kullanılarak hekimler arası tanı tutarsızlığı azaltılabilmektedir. Ayrıca tüm bu teknolojik gelişmeler önleyici ve erken tanı olasılığını arttırarak sağlık bakım maliyetlerini azaltmakta, sağlık hizmetinin kalitesini arttırmaktadır [5].Bu çalışmada Dünya Sağlık Örgütü’nün 2030 yılı hedeflerinden yola çıkılarak son beş yıl içerisinde, kronik hastalıklar konusunda yayımlanmış olan yapay zeka ve nesnelerin interneti çalışmaları incelenmiştir. Bu alanda yapılmış çalışmaların hangi kronik hastalıklarda, nasıl kullanıldığı araştırılmıştır. Dünyada kronik hastalıklar üzerine yapılmış olan yapay zeka ve IOT çalışmaları hakkında bilgiler paylaşılmış olup yakın gelecekte bu alanda yaşanacak olan teknolojik gelişmelere bir perspektif oluşturması amaçlanmaktadır. Keywords : Sağlık 4.0, sağlık teknolojileri, sağlıkta yapay zeka, sağlıkta nesnelerin interneti
