BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NDA ERMENİLER VE ERMENİLERE YÖNELİK UYGULAMALAR: ADIYAMAN ÖRNEĞİ

Authors : Ali KAŞIYUĞUN

Pages : 77-93

Doi:10.30913/alinterisosbil.557003

View : 17 | Download : 7

Publication Date : 2019-07-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Birinci Dünya Savaşı, dünya tarihi açısından olduğu kadar Türk tarihi açısından da büyük bir önem arz etmektedir. Zira bu savaş Osmanlı Devleti için son savaşı olmanın ötesinde bugün de tartışılmakta olan bazı problemlere neden olmuştur. Bu problemlerden birisi de Ermeni sorunudur. Birinci Dünya Savaşı’nı fırsat olarak değerlendiren Ermeniler, savaş sırasında Osmanlı Devleti’ne karşı ayaklanmış, gönüllü ordular kurarak Rus ordusuna her türlü yardımı sağlamıştır. Osmanlı Devleti de öncelikle devletin güvenliğinin sağlanması amaçlı gerekli tedbirleri alma yoluna gitmiştir. Fakat Ermenilerin isyan hareketlerine devam etmesi üzerine Osmanlı Devleti, önce bazı Ermeni liderlerini tutuklamış akabinde sevke tabi tutmuştur. Sevk esnasında Osmanlı devlet memurları arasında görevini kötüye kullanan veya ihmal edenler hakkında gerekli tedbirler alınmış ve cezalandırılmışlardır. Osmanlı Devleti’nin Ermeni cemaat liderlerini tutuklaması ve akabinde bazı Ermenileri sevke tabi tutması durumu farklı siyasi amaçlar doğrultusunda kullanılmakta ve Türkiye bu konuda mahkûm edilmeye çalışılmaktadır. Dönem ile ilgili kaynaklar değerlendirildiğinde sevk ve iskân (tehcir) sırasında bazı olumsuzlukların yaşandığı görülmekle beraber Osmanlı ricalinin gerekli tüm tedbirleri alma yoluna gittiği görülmektedir. Bu doğrultuda yanlışı veya ihmali görülenler şiddetle cezalandırılmış ve olumsuz hadiselerin yaşanması engellenmeye çalışılmıştır. Bu noktada Adıyaman özelinde Kâhta Kaymakamı Hakkı Bey ve Besni Kaymakamı Edhem Kadri Bey görevlerini ihmalden yargılanmış ve görevlerinden azledilmişlerdir. Bu çalışmada amaç; Birinci Dünya Savaşı yıllarında sevk ve iskân (tehcir) sırasında yaşanan hadiselerin soykırım olmadığını Adıyaman örneğinden hareketle ortaya koymaya çalışmaktır. Çalışmada arşiv belgeleri, dönemin gazeteleri ve ikincil kaynaklar kullanılarak dönemin aydınlatılması noktasında katkı sağlanması hedeflenmektedir.
Keywords : Osmanlı Devleti, Sevk ve İskân, Ermeni, Kâhta, Besni, Adıyaman