Orta Çağ Avrupa’sında Çizilen Dünya Haritalarında (Mappaemundi) Meskûn Dünyanın Sınırları

Authors : Zeynep İnan Aliyazıcıoğlu

Pages : 375-418

Doi:10.48120/oad.1455775

View : 3 | Download : 3

Publication Date : 2024-12-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Orta Çağ Avrupa’sında farklı amaçlarla şehir, bölge ve dünya haritaları çizilmiştir. Dünya haritalarının (mappaemundi) temel özelliği, dünyanın üç kıta (Asya, Avrupa ve Afrika) ve kıtaların etrafının okyanusla çevrili gösterilmesidir. Dünya haritalarında Avrupa, Bizans ve Kutsal Toprakları gösteren kısımlar gerçeğe daha yakın çizilirken, Avrupa’nın kuzeyi, Asya ve Afrika kıtalarının yeterli ve gerçekçi bilgilerle tasvir edilmediği görülür. Avrupa’daki Katolikler, zaman zaman hac, misyonerlik, ticaret veya elçilik vazifesiyle Asya ve Afrika’ya gitmişseler de bu kıtalar hakkında yeterli bilgiye sahip olamamışlardır. Nitekim, Orta Çağ Avrupa’sında çizilen dünya haritalarında, ekümenin yani meskûn dünyanın sınırlarında birtakım hayali öğeler karşımıza çıkmaktadır. Mappamundi türü haritaların genelinde en doğuda dünyevi cennet, Hindistan’da canavar veya anormal ırklar, kuzeyde apokaliptik bir halk olan Ye’cûc ve Me’cûc tasviri yer alır. Bunlar meskûn dünyanın uzak sınırlarını simgeleyen öğelerdir. Ekümenin yakın sınır işaretleri ise Cebelitarık Boğazı’nı gösteren Herkül Sütunları, İskender’in Hindistan sınırına diktiği İskender sunakları veya sütunları, İskender’e Doğu seferinde kehanette bulunan dünyevi cennetin yakınlarındaki Güneş ve Ay Ağacı ve son olarak Hristiyanların Doğu’daki efsanevi müttefiki kral-rahip Prester John görselleridir. Avrupalı kartografların tahayyülünde meskûn dünyanın uzak ve yakın sınırlarını belirlemede kullandıkları bu öğeler Antik Yunan ve Roma’nın klasik kaynaklarına, kutsal metinlere ve seyahatnamelerde verilen bilgilere dayanır. Bu çalışma kapsamında mappamundi türü dünya haritalarında ekümenin uzak ve yakın sınır imgeleri incelenmiştir.
Keywords : Dünya Haritaları, Ekümen, Cennet, Canavar Irklar, Herkül Sütunları, İskender Sunakları, Prester John