Reconquista’nın Endülüs İlim Hayatına, Alimlere ve İlmî Seyahatlere Etkisi

Authors : Mustafa Enes Kaan Kilinç

Pages : 571-594

Doi:10.48120/oad.1508653

View : 3 | Download : 3

Publication Date : 2024-12-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Şam’daki Emevi halifesine bağlı valiler tarafından yönetilen Endülüs’te Müslümanların ilk ilmî faaliyetleri fetih ve valiler döneminde başladı. Endülüs Emevi Devleti’nden sonra ise bu faaliyetler Doğu İslam Dünyası’nın sosyal, kültürel ve ilmî bir parçası olarak gelişmeye devam etti. Bunda en büyük etken hiç kuşkusuz ilmî seyahatlerdir. Alim ve talebelerin seyahatleri ile Maşrık’taki ilmî birikim, fikirler ve kitaplar Endülüs’e taşındı. Endülüs Emevi Devleti Dönemi’nde (756-1031) Kurtuba (Córdoba) ilim merkezi olarak dikkat çekerken, Mülûkü’t-Tavâif döneminde (1031-1090) Tuleytula (Toledo), Sarakusta (Zaragoza), Belensiye (Valencia), İşbiliye (Sevilla) ve Mürsiye (Murcia) şehirleri önem kazanmaya başladı. Nasrîler Dönemi’nde (1238-1492) ise Gırnata (Granada) hem başkent hem de ilmî faaliyetlerin merkezi oldu. Ancak Müslümanları Endülüs’ten atmayı amaçlayan Reconquista hareketi ile Hıristiyanların eline geçen şehirlerde bu durum bazı istisnalar dışında pek devam etmedi, ilmî çalışmalar büyük zarar gördü. Hıristiyanların eline geçen şehirlerde yaşayan Müslüman halk ile ulema İslam Dünyası’nın farklı yerlerine göç etti. İlk dönemlerde daha çok Endülüs içiyle sınırlı kalan bu göçler son dönemlere doğru Endülüs dışına yöneldi. Bu gelişme aslında Endülüs için yetişmiş ve yetişmekte olan alimlerini kaybetme anlamı taşırken göç edilen diğer İslam memleketleri için Endülüs’teki ilmî birikimin oralara taşınması anlamına geliyordu. Alimler gittikleri yerlerde, özellikle yetiştirdikleri öğrenciler ile büyük etkiler yarattılar. Aynı şekilde Hıristiyanlar içinden de Endülüs’ten ilmî alanda yararlanmak isteyenler çıktı, tercüme faaliyetleri ile Endülüs Medeniyetini daha yakından tanıdılar. Bu sayede Batı Medeniyetinde Rönesans’a giden süreçte bir Endülüs etkisi söz konusu olabilmekteydi.
Keywords : Endülüs, Reconquista, Alim, İlim, Rihle