Ayşe Aksu, Robert Kolej’in İzinde: Türkiye’de Amerikan Misyonerliğinin Eğitim Stratejisi, Dergâh Yayınları, 1. Baskı, İstanbul 2017, 440 sayfa, ISBN: 978-975-995-829-9.

Authors : Mehmet DERİ

Pages : 138-141

Doi:10.21021/osmed.1081568

View : 11 | Download : 5

Publication Date : 2022-04-15

Article Type : Other Papers

Abstract :Son yıllarda Robert Koleji ve bu kolejin yabancı okullar tarihindeki yerine dair akademik çalışmaların sayısı giderek artmaktadır. Bu çalışmalardan biri de Dr. Ayşe Aksu’nun kaleme almış olduğu “Robert Kolej’in İzinde: Türkiye’de Amerikan Misyonerliğinin Eğitim Stratejisi” isimli eserdir. Söz konusu eser, American Board’un İstanbul’da açtığı okulların ilk örnekleri olan Bebek İlahiyat Okulu ve Robert Kolej ve bunların öncesinde geçirilen aşamaları müstakil bölümler halinde ele almakta, detaylı bir incelemeye tâbi tutmaktadır. Bir eğitim kurumunun geçmişini yeni bir metodoloji deneyerek ortaya koymaya çalışan yazar, Robert Kolej’i, misyonerlerin kendi ülkelerinde gerçekleştirdikleri eğitim-öğretim ve Hıristiyanlaştırma faaliyetlerinin bir mahsulü olarak ortaya koymaktadır. Ona göre Cornwall’da açmış oldukları ve amacı yirmi yıla yakın ömrü boyunca başta Kızılderililer olmak üzere Osmanlı, Çin, Yeni Zelenda gibi ülkelerden toplayıp getirdikleri “yabancı” gençleri dönüştürmek olan Foreign Mission School’daki tecrübe birikimi Robert Kolej’in önemli yapı taşlarından birisidir. Yazar bir anlamda Amerikan eğitim tarihinin bu kesiti ile onu aynı köprü üzerinde buluşturur. Robert Kolej’in oturduğu bir başka bağlam, Amerikalı misyonerlerin her gittikleri yörede kendilerine hem rehber edindikleri hem de rakip gördükleri, İstanbul’da da günün şartlarına göre oldukça cazip ve yetkin okulu bulunan Fransız misyonerlerinin faaliyetleridir. Öte yandan Robert Kolej’in kurulduğu dönemde Osmanlı Devleti tarafından açılan Galatasaray Mekteb-i Sultanisi’nin Fransızların etkisi ve yardımıyla açıldığını düşününce ister istemez bir gerilim yaşarlar. Bu gerilimle beraber Amerikalı misyonerler tüm çalışmalarında olduğu gibi kurumsal eğitim faaliyetlerinde de bir ıslahata/revizyona gitmek zorunda kalırlar. Amerikalı misyonerlerin 1830’dan itibaren özelde Ermeniler, genelde ise tüm din mensupları için çalışmaya başladıkları ve Robert Kolej’in tesis edileceği Osmanlı Payitahtı köklü bir ilmî geleneği barındırmaktaydı. O dönemde ayrıca Batı’nın teknolojik ve askeri biliminin de harmanlandığı bu ortamda misyonerler, muhatap ve öğrenci bulabilmek amacıyla söylemlerine ve müfredatlarına “bilimsel bilgileri” ve “fizik deneyleri” dahil etmek zorunda kaldılar. Bunu Bebek İlahiyat Okulu görmekteyiz. Bütün bu bileşenlerle tecessüm eden Robert Kolej Amerikan misyonerliği anlayışında yeni bir vaka, çizgi dışı bir yapılanma ve ciddi bir problem olarak görülmüştür. Zira bağlı olduğu American Board misyonerlik teşkilatının temel hedefi yalnızca Hıristiyanlaştırma eylemlerinde bulunmak, bu hedefin dışındaki hiçbir şeye kapı aralamamaktır. Teşkilat içinde muhafazakârlar-sahadakiler arasında son derece ayrıştırıcı bir tartışma ve kırılma yaşanır. Nitekim Robert Kolej’in fikir babası ve kurucusu Cyrus Hamlin on yıllık bir zorlu mesai ile okulu kurduktan sonra American Board teşkilatı tarafından 1878’de görevinden alınır ve İstanbul’dan ayrılır. American Board teşkilatı ise mevcut Robert Kolej’ini uzun yıllar misyonerlik hedeflerinin yoğun olduğu bir kurum olarak yönetecektir.
Keywords : Robert Kolej, Bebek İlahiyat Okulu, American Board, Amerikan Misyonerliği, Cyrus Hamlin