Kuruluşundan Lağvedilişine Kadar Cebel-i Bereket Sancağının İdari Yapısı [1879-1933]

Authors : Osman KARLANGIÇ

Pages : 79-98

Doi:10.21021/osmed.1155659

View : 10 | Download : 8

Publication Date : 2022-10-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Sancaklar, Osmanlı idari yapısında önem bakımından eyaletlerin alt birimidir. Cebel-i Bereket adı Gâvur Dağlarına insert ignore into journalissuearticles values(Amanos); Tanzimat Devrinde verilmiştir. Cebel-i Bereket Sancağı, önceleri Üzeyr ve Payas olarak anılan sancağın idari sınırlarının genişletilmesi ve merkezinin değiştirilmesiyle ortaya çıkmıştır. Sancak, 1879’da kurulduğunda Payas ve Osmaniye buraya bağlanmıştır. Yine Maraş’a bağlı Hassa, İslahiye ve Bahçe kazaları Maraş’tan alınarak Cebel-i Bereket Sancağı sınırlarına dâhil edilmiştir. Yönetim merkezi güvenlik nedeniyle Gâvur Dağlarının ortasında bulunan Yarpuz Kasabasıydı. Yarpuz, istenilen gelişmeyi gösteremeyince sancak merkezi Ermenilerden kaynaklı güvenlik tehditleri de dikkate alınarak 1906’da Erzin’e, 1909’da ise Osmaniye’ye taşınmış; merkezin değiştirilmesi sancak eşrafının ve halkının tepkisine neden olmuştur. Zamanla Cebel-i Bereket’te bazı nahiye ve kazaların isimleri değişikliğe uğramış; İkinci Meşrutiyet Devrinde Ümraniye insert ignore into journalissuearticles values(Dörtyol); ve Ayas kazaları ortaya çıkmıştır. Sancaklar, cumhuriyetin ilanından sonra vilayetlere dönüştürülmüş, böylece Cebel-i Bereket de vilayet olmuştur. Bahsi geçen yeni idari düzende Ceyhan Kazası Cebel-i Bereket Vilayetine bağlanmıştır. Hassa bu dönemde kaza vasfını kaybetmiş ve İslahiye’ye bağlı bir nahiyeye dönüştürülmüştür. 1879’da kurulan Cebel-i Bereket Vilayeti konumu itibariyle gelişmeye uygun olmadığı gerekçesiyle 1933’te lağvedilmiştir. Dörtyol, Ceyhan, Osmaniye ve Bahçe kazaları Adana insert ignore into journalissuearticles values(Seyhan); Vilayetine, İslahiye ise Gaziantep’e bağlanmıştır.  
Keywords : Cebel i Bereket, Payas, Osmaniye, Yarpuz, Bahçe