Geyikli Baba Zâviyesi ve Osmanlı Kuruluş Sürecine Etkisi

Authors : Mustafa Akkuş, Büşra Bağcı

Pages : 253-270

Doi:10.21021/osmed.1479497

View : 156 | Download : 165

Publication Date : 2024-12-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı Devleti’nin kuruluş süreci dervişlerin, fakihlerin, alplerin, gazilerin, ahîlerin, bacıların en aktif olduğu dönem olmuştur. Bu dönemde muhtelif dinî ve tasavvufî zümrelere mensup pek çok âlim ve mutasavvıf kendilerine tabi yüzlerce alp, talebe ve müritleriyle birlikte Osman Bey’in hâkimiyetindeki topraklara göç etmişler ve yaşamlarını burada idame ederek uçlarda yeni bir devletin neşvünema bulacağı ilmî ve kültürel ortamı hazırlamışlardır. Genellikle Horasan bölgesinden gelen ve Yesevi dervişleri olarak adlandırılan bu gruplar Anadolu’nun muhtelif şehirlerinde tekke ve zâviyeler açarak bölgenin vatan kılınmasında önemli faaliyetler gerçekleştirmişlerdir. Bu konuda etkin olanlardan biri de Osmanlı Devleti’nin ilk dönemlerinde Bursa’nın İnegöl yöresine yerleşen Geyikli Baba’dır. Müritleriyle birlikte Bursa’nın fethedilmesinde de görev alan Geyikli Baba, şehrin ele geçirilmesi ile birlikte kentin kırsal bölgesine yerleşerek gönülleri fethetmeye çalışmıştır. Bu dönemde kendi adına açılan zâviyesinde halkı irşad ederek bu toprakların Türkleşmesi ve İslamlaşmasına önemli katkılarda bulunmuştur. İnegöl’de inşa edilen bu zâviyeye iki köy vakfedilerek ihtiyaçlarının vakfedilen köylerden gelen gelirlerle sağlanması amaçlanmıştır. Devlet tarafından varlığı tanınan ve desteklenen Geyikli Baba Zâviyesi’ne ihtiyaç duyulan şeyh, müezzin vb atamalar yapılmıştır. Uzun yıllar bölgede faaliyetlerini sürdüren bu yapı 19. yüzyılda Bektaşî tekkesine dönüşmüştür. Bir süre Bektaşî kimliği ile hizmet veren mezkûr zâviye, 1826 yılında Bektaşîliğin yasaklanması üzerine kapatılarak faaliyetlerine son verilmiştir. Ancak birkaç yıl sonra bazı Bektaşî zâviyelerinin açılması sırasında Geyikli Baba Zâviyesi de yeniden hizmet vermeye başlamış ve faaliyetlerine kaldığı yerden devam etmiştir.
Keywords : Osmanlı Devleti, Geyikli Baba, Zâviye, Vefâîyye, Bursa