Berlin Antlaşması sonrasında Balkanlar’da Cemaat-i İslamiyelerin teşekkülü (1878-1918)

Authors : Ayşe ZİŞAN FURAT

Pages : 63-93

Doi:10.1501/OTAM_0000000615

View : 12 | Download : 5

Publication Date : 2013-07-01

Article Type : Research Paper

Abstract :1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı, sadece Balkanlar’daki Osmanlı varlığının büyük bir bölümüne son vermesi açısından değil; aynı zamanda yüzyıllardır bölgede bir arada yaşayan dinî ve etnik gruplar üzerindeki uzun vadeli sonuçları nedeniyle adeta bir dönüm noktası olmuştur. Savaş sonucunda toplanan Berlin Kongresi’nde bir ay boyunca süren tartışmalar sırasında Avrupalı devletler, Ayastefanos Antlaşması’nın şartlarına dinî grupları ve özellikle de Hristiyan grupları ilgilendiren maddelerin eklenmesi için ısrarcı davranmışlardır. Bunun bir neticesi olarak Berlin Antlaşması’na, bağımsızlığı kabul edilen her yeni Balkan devletinde bulunan dinî gruplara yönelik din ve ibadet özgürlüğü hakkında bir madde koyulmasına karar verilmiştir. Her ne kadar savaşın Balkan konuşulmamışsa da, söz konusu maddeler, dolaylı bir şekilde Müslümanların din işlerinin idaresi ve yürütülmesi ile kimliklerinin korunmasını sağlayacak olan Cemaat-i İslamiyelerin oluşumunu beraberinde getirmiştir. Bu çalışmanın günümüzde benzer sorumlulukları üstlenmekte olan Balkanlardaki Cemaat-i İslamiyelerin kökenlerine ışık tutacağı ve izleyen çalışmalar için de yeni bir perspektif sağlayacağı umut edilmektedir. Üç bölümden oluşan çalışmada, öncelikle Osmanlı-Rus Savaşı’nın sonlanması ve akabinde toplanan Berlin Kongresi konusunda genel bir giriş yapılacak; ardından da kongrede dinî gruplar ile ilgili hususların hangi esaslar çerçevesinde ele alındığı incelenecektir. Son olarak da bölgedeki Cemaat-i İslamiyelerin ortaya çıkış süreçleri üzerinde durulacaktır
Keywords : Balkanlar, 1877 1878 Osmanlı Rus Savaşı, Berlin Kongresi, Balkan Müslümanları, Balkan Cemaat i İslamiyeleri