Osmanlı Beyliği topraklarında Ahi zaviyeleri ve Şeyh Ede Balı Meselesi

Authors : Selahattin DÖĞÜŞ

Pages : 61-86

View : 10 | Download : 4

Publication Date : 2015-01-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Ahilik, Anadolu’da özellikle 13.yüzyıl ile 15.yüzyıllar arasında çok etkili bir kurumdur. Anadolu’nun sosyal, ekonomik, siyasi, askeri, dini ve kültürel hayatında etkili olan Ahiler, Osmanlı Devleti’nin kuruluşunda da rol almışlardır. İlk Osmanlı bürokrasisinde Ahi teşkilatının üyeleri hizmet vermişlerdir. Selçuklu Devletinin çöküşü ile Osmanlı Devleti’nin kurulması sürecinde Türk sosyal hayatını Ahiler düzenlemiştir. Anadolu ve Balkanlarda yaygın zaviyelerin çoğu Ahi teşkilatına bağlıdır. Ünlü seyyah İbn Batuta bu zaviyelerden övgüyle bahsetmiştir. Bursa’nın Ahiler sayesinde zengin ve mamur bir Osmanlı kenti olduğunu anlatır. Henüz bir uç şehri olan İznik’te de Osman Gazi’nin oğlu Orhan Beyin gazileri yaşamaktaydı. Geleneksel Osmanlı tarih yazıcılığına göre Şeyh Ede Balı, Ahi liderlerinden biridir. Geleneksel anlatıma göre Ertuğrul Gazi ya da Osman Gazi’nin görmüş olduğu önemli rüya hadisesinin yorumlayanı Şeyh Ede Balı’dır. Şeyh Ede Balı, Bilecik’te büyük bir zaviyenin lideridir. Osman Gazi’nin Şeyh Ede Balı’nın kızı ile evlendiği ve Bilecik’te geniş bir araziyi vakfettiği kaynaklarda anlatılır. Bununla birlikte Şeyh Ede Balı’nın bir Ahi lideri değil de Babaîler zümresine mensup bir sufi olduğu öne sürülür. Sonuç olarak Şeyh Ede Balı, Osmanlı Beyliği topraklarının merkezinde nüfuzu yüksek bir zaviye şeyhidir. Bu zaviyenin Ahi Teşkilatına mensup olduğu kuvvetle muhtemeldir. Ede Balı’nın kardeşi Şemseddin de önemli bir Ahi reisi idi. Rum Abdallarına mensup Abdal Musa da bu topraklarda halk sufiliğini yaymıştır. Abdal Musa Bektaşi tarikatının önemli bir temsilcisi sayıldığı gibi Ahi şeyhi olan Ede Balı da aynı mistik çevreye dâhil edilmiştir. Zira 16.yüzyılda bütün halk tarikatları gibi Ahililiğin adap ve erkânı da Bektaşiliğe geçmiştir
Keywords : Osmanlı, Ahilik, Zaviye, Şeyh Ede Balı