“Meşihat Usulü”nün İlgası: II. Meşrutiyet Dönemi Basra vilayetinde toprak reformu teşebbüsleri

Authors : Burcu KURT

Pages : 219-238

View : 14 | Download : 10

Publication Date : 2015-01-01

Article Type : Research Paper

Abstract :19. yüzyılda Basra vilayetindeki nüfusun büyük bir oranını, geçimlerinin büyük kısmını tarımla sağlayan aşiretler oluşturmaktaydı. Aşiretler tarafından işlenen tarım arazilerinde ise Osmanlı Devleti tarafından “meşihat usulü” olarak tabir edilen ve toprak mülkiyetinin büyük oranda aşiret şeylerinin/reislerinin elinde toplandığı bir yapı hakimdi. Bu usul, Midhat Paşa’nın Bağdad valiliği döneminde sonlandırılmaya çalışılmıştı. Midhat Paşa, toprağın kullanım hakkını direk olarak küçük çiftçiye vererek devletle aşiret bireyleri arasında doğrudan ilişki kurulmasına çabalamıştı. II. Abdülhamid döneminde bölge arazilerinin büyük oranda Hazine-i Hassa’ya katılması nedeniyle kesintiye uğrayan bu uygulama, II. Meşrutiyet devrinde ihya edilmeye çalışılmış ve Basra vilayetinde aşiretlerin meskun olduğu bölgelerde geniş çaplı bir toprak reformuna gidilmesi hedeflenmiştir. Bu çalışmada, İttihat ve Terakki hükümetlerinin Basra vilayetinde uygulamaya çalıştığı toprak reformu, reformun uygulanmasının altında yatan nedenler, reforma halk ve mahalli yetkililer tarafından verilen tepkiler ve reformun sonuçları değerlendirilmeye çalışılacaktır
Keywords : Basra, Irak, toprak reformu, II Meşrutiyet