Bir sosyal tarih kılavuzu olarak Târih-i Selânikî

Authors : Emine Sonnur ÖZCAN

Pages : 263-288

View : 14 | Download : 7

Publication Date : 2015-01-01

Article Type : Research Paper

Abstract :“Sosyal tarih” kavramı modern dönemlere ait bir terimdir ve bu anlamda yakın bir geçmişe sahiptir. Dolayısıyla, Klasik Dönem Osmanlı Devleti’ndeki sosyo-ekonomik hayata ilişkin bilgileri, müstakil anlamda ele alan herhangi bir çalışma bulunmamaktadır. Bununla beraber Osmanlı arşiv kayıtları ya da kroniklerdeki bilgiler arasında birtakım sosyal tarih unsurlarının bulunması mümkündür. Resmî kayıtların mutlak dili yanında kronikler, birtakım toplumsal refleksleri, kamusal beğeni ve itirazları vb. insanî tonlarda yer yer bizlere aktarmaktadır. Bu bağlamda, yazarın dikkatli bir gözlemci oluşu; sosyal hassasiyetler taşıması gibi kişilik özellikleri, edindiğimiz bilgilerin zenginliği ve derinliğini etkilemektedir. XVI. yy. Osmanlı Tarihi’nin önemli kaynaklarından biri olan Târih-i Selânikî’ye bakıldığında, Mustafa Selânikî Efendi’nin bu özellikleri önemli oranda taşıdığı görülmektedir. Bu bağlamda, Sosyal tarih izlerini arar bir algıyla incelenen Târih-i Selânikî’de, seksendört ayrı konu başlığı tespit edildi. Hatta, bu başlıkların hemen her birinin, farklı bir sosyo-ekonomik tarih çalışma alanını içerdiği görüldü. Bu anlamda, ikinci bir sınırlamaya gidilerek, yoğunluklu olarak ekonomiyle ilişkili olduğu tespit edilen konular elendi. Nihayet elde kalan başlıklarda iki temel tasnif gözetildi. Bunlardan biri, reaya-devlet ilişkisi bağlamında ortaya çıkan sosyal tarih meseleleri olarak, diğeri ise reaya-devlet-din ilişkisi bağlamında ortaya çıkan meseleler bağlamında değerlendirmeye alındı
Keywords : Tarih i Selânikî, sosyal tarih, reaya, Osmanlıda eğlence, donanma, ayş u nûş