İskân, İsyan ve Değişim: XIX. Yüzyılın İkinci Yarısında Kadirli

Authors : Cevdet KIRPIK

Pages : 407-439

View : 10 | Download : 7

Publication Date : 2016-01-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Kadirli şehrinin temelleri büyük oranda XIX. yüzyılın ikinci yarısında atıldı. Devlet otoritesinin hâkim kılınması, şehircilik, ekonomik faaliyetler ve toplumsal yapı ile devlet –halk ilişkileri, esaslı bir değişim sürecinden geçti. 1865’te Fırka-i Islahiyye’nin bölgeye gelmesi, Kadirli ve civarındaki köklü değişimin temel belirleyicisi oldu. Derviş Paşa ile Ahmet Cevdet Paşa idaresindeki Fırka-i Islahiyye, bölgede yalnızca devlet otoritesini sağlamakla kalmadı. Toplumu ilgilendiren birçok meseleye müdahale ederek çözmeye çalıştı. Dönemde devlet otoritesinin varlığı eskisinden daha belirgin bir şekilde hissedilmeye başlandı. Ancak XIX. yüzyılın son çeyreğine girildiğinde nüfuz sahibi ailelerin toplum ve devlet karşısında belirgin bir gücü vardı. Bu güç, 1878’deki Kozanoğlu Ahmet Paşa isyanında daha açık bir şekilde ortaya çıktı. İsyana Kadirli eşrafından Müftüoğlu Müftü zade Mehmet ve kardeşi Hazım Beyler etkili bir destek verdiler. XIX. yüzyılın ikinci yarısında Kadirli halkı, bir yandan yerleşik hayata geçme sancıları yaşarken bir yandan da devletin varlığını daha yakından hissediyordu. Yeniden tesis edilen adalet mekanizmasıyla, gelişen tarımsal faaliyetleriyle Kadirli yeni bir döneme girmişti. Bu nedenlerle, 1860’larda başlayan değişim ve dönüşümün bugünün Kadirli’sinin şekillenmesine büyük bir katkısının olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Konu temelde arşiv belgeleri ışığında ele alınarak incelenmiştir.
Keywords : Kadirli, iskân, isyan, Kozanoğlu, Fırka i Islahiyye