İstanbul`da Ermeni-Rum kiliseleri krizi ve Ermenilere tanınan yeni imtiyâzlar 1890-1891

Authors : Ramazan Erhan GÜLLÜ

Pages : 31-54

View : 12 | Download : 5

Publication Date : 2015-01-01

Article Type : Research Paper

Abstract :II. Abdülhamit döneminde, Ermeni ve Rum Patrikhaneleri hakkındaki en önemli tartışmalarının başında her iki millete ait nizamnamelerin uygulanması ile ilgili konular geliyordu. 1862 tarihli Rum Milleti Nizamnamesi ile 1863 tarihli Ermeni Milleti Nizamnamesi her iki milletin kendi idari kurallarını ve devlete karşı sorumluluklarını belirliyordu. Bu nizamnamelerin bazı hükümlerini devletin haklarına karşı müdahale olarak yorumlayan Sultan II. Abdülhamit, bu maddelerin uygulanmasına itiraz ediyor ve yine bu maddelerin nizamnamelerden çıkarılmasını istiyordu. Buna karşılık her iki patrikhane de Sultan’ın bu düşüncesini kendi kadim haklarına karşı bir tecavüz olarak yorumluyorlardı. Ayrıca patrikhaneler farklı birtakım talep ve şikâyetlerde bulunuyor, nizamnamelerde var olmayan bazı rûhânî konular hakkında da nizamnamelerine yeni maddeler eklenmesini ve rûhânî imtiyazlarının genişletilmesini istiyorlardı. Bu tartışmalar 1890 yılı başlarında başkentte ciddi bir krize neden olmuştu. Her iki patriğin istifa ettiklerini açıklamaları ile krizin derinleşmesi üzerine Sultan II. Abdülhamit istifaları kabul etmemiş ve bir komisyon kurarak patrikhanelerin taleplerinin incelenmesini istemişti. Oluşturulan komisyon hem mevcut nizamnamelerin nasıl işlediği hem de talep edilen yeni konuların içeriği hakkında incelemelerde bulunacaktı. Komisyonun çalışmaları sonucu ülkedeki tüm gayr-ı Müslim topluluklar için geçerli olmak üzere yeni bazı rûhânî/siyasi imtiyazlar devlet tarafından kabul edilmişti. Bu çalışmada her iki patrikhanenin ciddi tartışmalara sebep olan imtiyaz talepleri ile sonradan devlet tarafından Ermenilere tanınan yeni rûhânî/siyasi ayrıcalıkların içerikleri ele alınacaktır
Keywords : Millet Sistemi, Ermeni Patrikhanesi, Rum Patrikhanesi, II Abdülhamit, Gayr i Müslimler