Bürokratik nüfûza karşı monarşik egemenliği yeniden kurgulamak üzerine bir girişim: Mahmud Nedim Paşa`nın görüşlerinde ahlâk ve devlet idaresi

Authors : Gökhan KAYA

Pages : 55-94

View : 11 | Download : 9

Publication Date : 2015-01-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışma son dönem Osmanlı yüksek bürokrasisi içinde yer almış, iki defa sadrazam olmuş Mahmud Nedim Paşa tarafından yazılan Âyine ve Hasbihâl isimli risalede dile getirilen ahlaki politika temelli devlet idaresine dair düşüncelere odaklanmıştır. Aynı zamanda bir siyaset teorisi sayılabilecek bu risalede Mahmud Nedim Paşa, padişahın iktidarını azaltıp bürokrasinin nüfuzunu arttırdığı için Tanzimat reformlarını eleştirmiştir. Bir başka deyişle iktidarın Saray’dan Bab-ı Âli’ye geçmesine karşı çıkmıştır. Tanzimat bürokrasisine karşı geleneksel bürokrat grubundan olan Mahmud Nedim Paşa hem Tanzimat reformlarına ve bu reformların yürütücüleri olan bürokratlara karşı koyabilecek hem de ahlaki tutum ve değerlere dayanan yeni bir düzen önermiştir. Kısaca onun önerisi otokrat ve kararlı bir padişah ile ahlaki tutum ve değerlere sahip itaatkar bir bürokrasiden oluşuyordu. Bundan başka Mahmud Nedim’in yaklaşımıyla geleneksel Osmanlı nasihatnâme literatürü arasındaki bazı farklar ve benzerlikler ortaya konmaya çalışılacaktır
Keywords : Mahmud Nedim Paşa, Âyine ve Hasbihâl, Risale, Nasihatname, Tanzimat Bürokrasisi, Geleneksel Bürokratlar