Rusya`da Osmanlı`nın yararlanamadığı bir isyan Pugaçev İsyanı 1773-1775

Authors : Telli KORKMAZ

Pages : 97-108

View : 12 | Download : 9

Publication Date : 2018-01-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Türk-Rus ilişkileri tarihinde devletlerin iç sorunu gibi görünen isyanların incelenmesi ayrı bir önem arz etmektedir. Tarihte belli zaman dilimlerinde “halk isyanı”, “köylü ayaklanması” gibi tabirlerle ifade edilen tarihî olaylar, devlet ve teşkilatlar içerisinde yaşanmıştır. Rusya tarihinde en büyük köylü ayaklanmalarından biri olarak bilinen Y. Pugaçev isyanının Türk-Rus ilişkileri tarihi açısından üzerinde pek araştırılmadığı görülmektedir. Bu isyanın patlak verdiği tarih 1768-1774 Türk-Rus savaşı dönemine rastlamaktadır. Ayrıca bu isyan gayri-Rus ve özellikle TürkTatar halkların katılımı ile genişlemiş, hatta Rus tarihçilerine göre savaşın kaderini belirleyen sebeplerden biri olmuştur. Rusya’da olaylı bir şekilde tahta geçen II. Katerina, kocası III. Petro’nun aksine iç ve dış siyasette birtakım değişiklikler yaparak ülkeye kazanımlar sağlamıştır. Yalnız bu değişimler sonucu ortaya çıkan savaşlara ve ıslahatlara karşı halk içerisinde artan itirazlar Pugaçev isyanı ile en yüksek seviyeye ulaşmıştır. Aslen Don Kazağı olan Pugaçev’in bu isyanına bütün Rusya Türkleri, Kazaklar ve Tatarlar da katılmıştır. Pugaçev’in dışarıdan bazı destekler aldığı biliniyor, hatta Osmanlı’dan yardım aldığına dair muhtelif görüşler de mevcuttur. Bu konuda Fransız belgelerinde ipuçları maiyetinde farklı bilgiler olsa da, herhangi bir belge henüz ortaya konulamamıştır. 1773 yılında başlayıp Türk-Rus Savaşı boyunca devam eden bu isyan, 1775 yılında bastırılmış, Pugaçev ve yandaşları ise idam edilmiştir. Geniş halk kitlesini kapsayan, Kazan, Orenburg gibi şehirleri tehlikeye atan, hatta Moskova’ya doğru genişlenen bu isyandan istifade edemeyen Osmanlı Devleti’ne karşılık Rusya, Osmanlı topraklarında, özellikle Balkanlar’da yaşayan gayri-Türk ve gayri-Müslim halkları çeşitli vaatlerle isyana tahrik ve teşvik etmiştir.
Keywords : Rusya, Kazaklar, Türk Rus Savaşı, Rusya Türkleri, Pugaçev, Katerina