Economic Concessions for Ottoman Rumelia Railway Projects and Involvement of Foreign Capital, 1860-1936

Authors : Emine ZEYTİNLİ

Pages : 225-246

View : 10 | Download : 15

Publication Date : 2020-01-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı Devleti demiryolu ağını hüküm sürdüğü coğrafyalarda egemenliğini devam ettirmek, Batı Avrupa ile daha kazançlı ticari faaliyet içinde bulunmak ve askeri amaçlarını gerçekleştirmek için etkin bir yol olarak telakki ediyordu. Demiryolları Batı Avrupa imalat sanayi ürünlerinin taşınmasında ve pazarlanmasında etkin bir rol oynadığı gibi Anadolu’nun iç bölgelerinin ürünleri ve hammaddelerinin kıyı liman bölgelerine taşımasında da önemli bir rol oynuyordu. Ayrıca etkin bir demiryolu taşımacılığı da ticaret merkezlerinin çeşitli limanlara bağlantısını sağlıyordu. Ancak sermaye yetersizliği ve teknik kapasite zayıflığı gibi faktörlerle Osmanlı otoriteleri yabancı yatırımcıya ihtiyaç gösteriyordu. Bu sebeplerle, Osmanlı Devleti’nin 19. yüzyıldaki büyük ölçekli ve sermaye yoğun demiryolu projeleri yabancı sermayenin eliyle başlatılmıştır. Rumeli Demiryolu imtiyazları siyasi çekişmelere, müzakere, pazarlık ve finansal kayıplara sebebiyet vermiştir. İmtiyaz hakkı öncelikle Belçikalı bir şirkete verilmiş, ancak yaşanan finansal sıkıntılar sebebiyle Alman bir yatırımcıya devredilmiştir. Ayrıca Osmanlı Devleti’nin Balkanlarda toprak kayıpları yaşaması sebebiyle şirket birden farklı ülkede faaliyet göstermiştir. Bu çalışma Şark Şimendiferleri olarak isimlendirilen Rumeli Demiryolu Projesi’nin gelişimini analiz etmeyi amaçlamaktadır. Yabancı sermayedar tarafından verilen imtiyazla hattın inşaatı 1860’lı yıllarda başlatılmış ve proje 1937 yılında kamulaştırma faaliyeti kapsamında Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından satın alınmıştır
Keywords : Osmanlı Demiryolları, Rumeli Demiryolları, imtiyazlar, demiryolu imtiyazları, Şark Şimendiferleri