SAYISAL VERİLER BAĞLAMINDA TOKAT SANCAĞINA KAFKAS MUHACİRİ İSKÂNI (1877-1914)

Authors : Süleyman SİNİN

Pages : 189-206

View : 6 | Download : 6

Publication Date : 2023-03-31

Article Type : Research Paper

Abstract :19. yüzyılın ikinci yarısında her alanda bir buhran içinde bulunan Osmanlı Devleti’nin aynı dönemde çözmek zorunda kaldığı sosyolojik sorunlardan biri göç ve göçmen meselesidir. Söz konusu yüzyıl içerisinde Kırım, Balkanlar ve Kafkasya gibi Osmanlı Devleti’nin sınırları içindeyken çeşitli savaşlar sebebiyle kaybettiği ve halifenin dini liderliğinden dolayı nüfuz alanı içerisinde bulunan coğrafyalardan milyonlarca göçmen Osmanlı Devleti’nin topraklarına sığınmak zorunda kaldı. Osmanlı Devleti içinde bulunduğu tüm imkânsızlıklara rağmen, bu muhacirleri kendi kaderine terk etmeyerek iskân edilmeleri ve hayatlarını kazanabilmeleri için muhacirlerin ihtiyaç duydukları tüm gereksinimleri karşılayabilmek maksadıyla harekete geçti. 20. yüzyılın başlarında Osmanlı Devleti sınırları içerisinde muhacir iskân edilmeyen tek bir vilâyet veya sancak kalmadı. Dolayısıyla muhacir iskân edilen yerlerden biri de o dönem Sivas vilâyeti sınırlarında kalan Tokat sancağı ve sancağa bağlı kazalardı. Tokat sancağı ve sancağa bağlı Merkez, Niksar, Erbaa ve Zile kazalarında yoğun bir ölçüde Kafkas muhaciri iskânı yapıldı. Bu çalışmada 93 Harbi ile I. Dünya Savaşı arasında Tokat sancağına yapılan Kafkas muhaciri iskânı sayısal verilerle değerlendirilmiştir. Nüfus ve iskân çalışmaları son derece geniş bir literatürü kapsadığı için çalışmada muhacir iskânı sonrasında bölgede yerel halk, yöneticiler ve/veya muhacirlerden kaynaklı olan sorunlara, muhacirlerin iskân sonrası tecrübe ettikleri koşullara ve muhacirlerin bölgeye ve devlet sistemine uyum sürecine yer verilmedi. Bahsi geçen konular ayrı bir çalışmada değerlendirilebilecek kadar geniş bir boyutta olduğundan dolayı çalışmada sadece Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi’nden ve literatürdeki araştırma ve inceleme eserler rehberliğinde Kafkas muhacirlerinin Tokat insert ignore into journalissuearticles values(Merkez); Niksar, Erbaa ve Zile kazalarında iskânları sayısal verilerle değerlendirilmiştir.
Keywords : Tokat, Muhacir, Niksar, Zile, Erbaa