Daryuş Rahmaniyan1 : Torkiye-yi Osmani; Medhel-i Ber Negah-i Sefernamenevisan-i İrani Ruzgar-i Kacariyye, Faslname-i Tarih-i Revabıt-ı Harici, Sal-i Sizdehom ve Çehardehom Şomare-i 52 ve 53 – Payiz ve Zemestan 1391, S. 29-35. OSMANLI TÜRKİYESİ; KAÇAR DÖNEMİ İRANLI SEYAHATNAME YAZARLARININ BAKIŞLARI ÜZERİNE

Authors : Daryuş RAHMANİYAN

Pages : 235-241

View : 5 | Download : 3

Publication Date : 2023-03-31

Article Type : Other Papers

Abstract :19. yüzyılda birçok İranlı çeşitli gerekçelerle Osmanlı Türkiye’sine gidip gelmekte ya da orada ikamet etmekteydiler. Kaçar dönemi Farsça metinlerinde Osmanlı Türkiye’sine yönelik çok sayıda veriyle karşılaşmaktayız. Bu metinler söz konusu ülkenin sahip olduğu kültürel ve medeni durumunun çeşitli boyutlarını tasvir etmektedir. Bu tür verileri toplamak, düzenlemek ve ilmî olarak analiz etmek, iki ülkenin modernleşme sürecini anlamak açısından oldukça önemli ve faydalı gözükmektedir. Bu bağlamda söz konusu metin türlerinden birisi de seyahatnamelerdir. Bu seyahatnameler Osmanlı Türkiye’sine dair dikkate değer anekdotları bünyesinde barındırmaktadır. Söz konusu seyahatnameler arasında Mirza Salih Şirazî, Acudanbaşı, Mirza Hanlar Han İtisamülmülk, Hacı Siyah Mehellatî’nin seyahatnamelerine işaret edilebilir. Bu makalede ise modern düşünce ve öğretilerin İran’a girişi sürecinde önemli bir yere sahip olan Mirza Salih Şirazî’nin seyahatnamesi ele alınacaktır. Mirza Salih’in seyahatnamesinde Rusya, İngiltere ve Osmanlı Türkiye’si tarihlerinin ilk defa Farsça olarak kaleme alınmış olması dikkati çeken bir husustur. Mirza Salih’in anlamlı şekilde yaptığı işaretlerden, onu n zikredilen ülkelerin tarihini ele almasındaki motivasyonunun söz konusu ülkelerin kaydettikleri ilerlemelerin sırrını anlamak olduğu anlaşılmaktadır. Mirza Salih Şirazî’nin tarih anlatımında okuyucu, Rusya ve İngiltere’nin ilerlemelerinin seyrini okuduğunda eş zamanlı olarak Osmanlı’nın görkemli bir hükümranlık döneminin ardından girdiği çöküş ve yıkılış sürecini de idrak etmektedir.
Keywords : İran, Türkiye, İranlı Seyahatname Yazarları, Mirza Salih Şirazi Seyahatnamesi