‘KONSOLOS VEKİLİ’ HERBERT CHARLES CHERMSIDE ve OSMANLI İMPARATORLUĞU’NUN YEDİ ORDUSU (1880-1881)

Authors : Ferdi Ertekin

Pages : 25-53

View : 130 | Download : 139

Publication Date : 2023-10-13

Article Type : Research Paper

Abstract :Avrupa’da özellikle 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren merkezileşmeye başlayan istihbarat teşkilatları bilginin toplandığı yegâne merkezler olmuştur. Endüstri Devrimi ile hız kazanan hammadde ve pazar arayışının tetiklediği sömürgecilik dalgasıyla mütenasip bir biçimde modern istihbarat teşkilatları da merkezden çevreye doğru giderek genişlemiştir. 19. yüzyılda güneş batmayan imparatorluk olarak anılan Britanya da neredeyse yerküre ölçeğinde geniş bir satha yayılan istihbarat teşkilatı sayesinde devasa bir bilgi toplama merkezine dönüşmüştür. 1877- 78 Osmanlı-Rus Harbi’nden sonra dikkatini büyük oranda Rusya’ya çeviren Britanya için Osmanlı İmparatorluğu’nun askeri teşkilatlanması son derece stratejik bir mesele olarak sürekli takip edilmiştir. Bu makalede bir dönem İstanbul’daki İngiliz Sefareti’nde ataşemiliter olarak da görev yapan Herbert Charles Chermside’ın Aydın Konsolos Vekili iken hazırladığı Türk Ordusunun Teşkilatlanması Üzerine başlıklı raporu analiz ve teşrih edilecektir. Bahsi geçen rapor, 1877-78 Osmanlı-Rus Harbi sonrası 1880-1881 yılları arasında, II. Abdülhamid devrinde (1876-1909) gerçekleştirilen ilk askeri yeniden yapılanmayı konu edinmektedir. Raporda üç kıtaya yayılan Osmanlı İmparatorluğu’nun yedi ordu bölgesi, bu ordulardaki nizam ve redif birliklerinin kuvvet mevcudu, zorunlu askeri hizmet süreleri, askere alma/celp istasyon merkezleri, tablo ve istatistiklerle ortaya konulmakta ayrıca kısa subay biyografilerine yer verilmektedir. Rapordaki bilgiler, II. Abdülhamid devri Türk askeri tarihinin bütüncül bir perspektiften anlaşılması açısından kıymetli ipuçları ihtiva etmektedir.
Keywords : II Abdülhamid, Osmanlı Askeri Tarihi, İngiliz İstihbaratı, Herbert Charles Chermside, Türk Ordusu