GÜZELŞEYH KASRI’NIN SÜSLEME ÖZELLİKLERİ1

Authors : Sahure YARİŞ

Pages : 106-128

View : 16 | Download : 7

Publication Date : 2022-09-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Süsleme, bütün mimari üsluplara farklı bir bakış ve anlam kazandırır. Güzelşeyh Kasrı süslemeleri ile kültürel etkileşimin en güzel örneklerinden biridir. Kasır, Diyarbakır İlinin Çınar İlçesinde Altınakar Köyü’nde yer almaktadır. Kim tarafından ve hangi tarihte yapıldığına dair herhangi bir yazılı belge bulunmamaktadır. Yapının kim tarafından ve hangi tarihte yapıldığına dair bilgi bulunmamaktadır. Kullanıldığı malzeme, süsleme ve inşa tekniğinden Osmanlı Döneminde inşa edildiği anlaşılmaktadır. Günümüzde harap olan yapı, iki katlı bir plana sahiptir. Alt kat medrese, üst kat ise kasır olarak düzenlenmiştir. Alt katta medreseye giriş eyvanında, eyvan kemerinin etrafında uygulanmış olan motiflerle başlayan süsleme programı, üst katta yoğun olarak işlenmiştir. Kasrın ayakta kalan bölümünde hem iç, hem de dış cephede süsleme görülmektedir. Yapıda bitkisel, geometrik motiflerin yanı sıra, mukarnas, kemer, silme, sütünce gibi yapısal elemanlara da süsleme niteliği kazandırılarak kasrın cephelerinde hareketlilik devam ettirilmiştir. Cephelerde süslemelerin yanı sıra, taşın düzgün ve temiz işlenmesi yüzeylerin dümdüz bir mermer gibi görünmesine neden olmuştur. Motifleri işlemede kullanılan oyma–kabartma tekniği ile plastik etkisi güçlü zengin kompozisyonlar elde edilmiştir. Makalede Güneydoğu Anadolu’nun tarihi kentlerinden biri olan Diyarbakır İlinin Çınar İlçesinde yapılmış olan Güzelşeyh Kasrı’nın süslemeleri anlatılarak, bu süslemelerin Türk–İslam sanatındaki yeri ve önemi üzerinde durulacaktır. Kentin tarihini, kültürünü yansıtmaya devam eden yapının bulunduğu bölgedeki benzer örnekleri ile karşılaştırma yapılarak bölgesel etkileşim üzerinde durulmuştur.
Keywords : Diyarbakır, Kasır, Süsleme, Taş işçiliği, Malzeme