P- ve S-dalga hızları ile jeolojik birimlerin sökülebilirliği üzerine bir değerlendirme

Authors : Hakan KARSLI, Ali Erden BABACAN, Mustafa ŞENKAYA, Kenan GELİŞLİ

Pages : 410-419

View : 15 | Download : 9

Publication Date : 2021-06-09

Article Type : Research Paper

Abstract :Sismik P- ve S- dalga hızları içinde yayıldıkları jeolojik birimlerin insert ignore into journalissuearticles values(zemin, kaya); fiziksel özelliklerine, ayrışma ve kırık-çatlak derecelerine, derinlik ve gözenek yapısına doğrudan bağlı olup, kazı çalışmalarında sökülebilirliğin tahmin edilmesinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Jeolojik birimlerin P- ve S-dalga hızları arazide sırasıyla sismik kırılma ve çok kanallı yüzey dalgası analizi insert ignore into journalissuearticles values(ÇKYDA); yöntemleri ile belirlenebilir. Sismik hızların 1 ve 2 boyutlu insert ignore into journalissuearticles values(1B ve 2B); dağılımları ile jeolojik birimlerin jeoteknik nitelikleri ile ilişkili olarak sökülebilirlik sınıfları hızlı ve güvenilir olarak tahmin edilebilir. Bu çalışmada, Trabzon il merkezinde dört farklı alanda yapılan sismik ölçümlerden elde edilen veriler, ölçüm alanlarındaki jeolojik birimlerin sökülebilirlikleri için uluslararası standartlara insert ignore into journalissuearticles values(Caterpillar ve NEHRP); göre hazırlanmış P- ve S-dalga hızı sınıflama tabloları kullanılarak yeniden değerlendirilmiş ve S-dalga hızının dahil edildiği ilksel bir sismik hız-sökülebilirlik-jeoteknik sınıflama tablosu oluşturulmuştur. Böylece, jeolojik birimlerin türü insert ignore into journalissuearticles values(zemin, kaya); ve mekanik özelliği insert ignore into journalissuearticles values(sıkı, katı, sert); S-dalga hızına, sökülebilirlik dereceleri ise, P-dalga hızına göre tanımlanmıştır. Buna göre, genel olarak, çalışma alanlarındaki jeolojik birimler çok kolay-kolay sökülebilir az sıkı zemin insert ignore into journalissuearticles values(Vp<900 m/s, Vs<300 m/s);, orta derecede sökülebilir katı- sıkı zemin insert ignore into journalissuearticles values(Vp900-1500 m/s, Vs400-600 m/s);, zor sökülebilir çok sıkı-katı veya ayrışmış kaya insert ignore into journalissuearticles values(Vp1500-2100 m/s, Vs600-800 m/s);, çok zor-son derece zor sökülebilir sağlam kaya insert ignore into journalissuearticles values(Vp2100-2400 m/s, Vs800-1100 m/s); ve sökülemez sert kaya insert ignore into journalissuearticles values(Vp>2400 m/s, Vs>1100 m/s); şeklinde sınıflandırılmıştır. Ayrıca, 2B P-dalga hızı-derinlik kesitleri sayesinde jeolojik birimlerin yaklaşık sınırlarının belirlenebileceği gösterilmiştir. Sonuç olarak, P- ve S-dalga hızlarının birlikte değerlendirilmesinin jeolojik birimin sökülebilirliğinin yanında, türü insert ignore into journalissuearticles values(zemin veya kaya);, mekanik ve fiziksel özellikleri hakkında da bilgi vermektedir ve böylece sökülebilirlik tahmin hatalarının azaltılmasına ve kazı çalışmalarının yönlendirilmesine önemli katkılar sağlayacaktır.
Keywords : Sismik P ve S dalga hızları, Sökülebilirlik, Trabzon İli