Güneydere (Bayburt) civarında yüzeylenen Karbonifer yaşlı granitlerin jeokimyasal ve petrolojik karakteristikleri

Authors : Mehmet Ali Gücer, Zeynep Delimehmet, Okay Çimen

Pages : 966-980

View : 28 | Download : 68

Publication Date : 2024-12-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Orta-Geç Karbonifer yaşlı granitik kayaçlar Doğu Sakarya Zonu’nun Doğu Pontid orojenik kuşağında geniş alanlarda dağılım sergilemektedir. Bu tektonik kuşak, geniş yaş ve bileşim aralığında magmatik kayaçları içermesi bakımından da Anadolu levhasının önemli bir parçası konumundadır. Bu çalışma, Bayburt’un (KD Türkiye) Güneydere ve yakın civarında yüzeyleme veren Karbonifer yaşlı granitik kayaçlarda yeni petrokimyasal-petrolojik veriler sunmaktadır. Yaklaşık 5 km bir alanda yüzeyleme veren granitler, çalışma alanında Jura öncesi temel birimleri temsil etmektedir. Bununla birlikte, Erken-Orta Jura yaşlı volkano-klastik ve volkanik birimler ve Geç Jura-Erken Kretase yaşlı kireçtaşları tarafından uyumsuz olarak üzerlenmektedir. Birim başlıca granit, granit porfir ve aplit, daha az oranda ise granodiyorit ve kuvarslı monzonit türü kayaçlardan meydana gelmektedir. Kayaçlar yüksek SiO2 içeriklerine (%60.43-75.51) ve yüksek K’lu kalk-alkaliden şoşonitiğe kadar uzanan bir bileşime sahip olup I-tipi bir kaynaktan itibaren türemiştir. Granitik kayaçlar matalümin-peralümün karakterli olup çarpışma sonrası volkanik yay granitoyidleri ile benzerlik göstermektedir. Tüm-kayaç ana ve iz element trendleri, kayaçların oluşumunda plajiyoklaz, hornblend, biyotit, apatit ve Fe-Ti oksit mineral fraksiyonlaşmasının önemli rol oynadığını göstermektedir. Kayaçların gelişiminde başlıca fraksiyonel kristallenme, az oranda ise asimilasyon ± magma karışımının rol oynadığı ortaya konmuştur. Ayrıca, tüm-kayaç zirkon değerlerinden itibaren hesaplanan doygunluk sıcaklıkları düşük ilksel magma sıcaklıklarını yansıtmaktadır. Elde edilen sonuçlar incelenen granitlerin ana magmasının alt/orta kıtasal kabuk kayaçlarının kısmi ergime sonucu türeyerek ve kıtasal magma odasında farklılaşarak yerleştiğini işaret etmektedir.
Keywords : Doğu Karadeniz, Güneydere, Petrokimya, Karbonifer granitleri, Türkiye