Edebiyatta Grotesk Kavramı: Friedrich Dürrenmatt’ın Die Physiker Adlı Tiyatro Oyunu ve Çevirisi

Authors : Meltem KILIÇ, Arsun URAS

Pages : 201-224

Doi:10.26650/sdsl2022-1202104

View : 33 | Download : 26

Publication Date : 2023-06-21

Article Type : Research Paper

Abstract :Öz Çelişkili kavramların iç içe geçtiği bir güldürü biçimi olan grotesk, ilk olarak Batı’da ortaya çıkar. Başta güzel sanatlar alanında kullanılan bir tür olsa da sonraları dünya yazın dizgesinde önemli bir role sahip olur ve Batı dışında yazın dizgelerini de etkiler. Ülkemize çeviri yoluyla tanıtılmış bu türün en önemli temsilcilerinden biri olan, bu kavramı hem resimlerinde hem de tiyatro oyunlarında adeta yücelten ve tüm özelliklerini başarıyla sergileyen İsviçreli yazar ve ressam Friedrich Dürrenmatt’ın grotesk öğelerle bezeli iki perdelik oyunu Die Physiker’ın Türkçe çevirisini ele almak ve grotesk’in erek dil ve kültüre yansımasını tartışmak bu çalışmanın başlıca hedefidir. Bu doğrultuda, çevirmen Mustafa Tüzel’in 2005 yılında Türkçeye aktardığı çeviri eserdeki kararları Gideon Toury’nin Erek Odaklı Çeviri Kuramına göre incelenmiş, normlar sayesinde çeviri sürecinde alınan kararlar anlaşılır kılınmaya çalışılmış ve söz konusu çevirinin Türk edebiyat dizgesinde üstlendiği işlev sorgulanmıştır. Bununla birlikte, çalışmanın konusu olan grotesk kavramı ve özellikleri, Dürrenmatt’ın hayatındaki yeri ve önemiyle birlikte ele alınmış, Die Physiker adlı tiyatro oyunu ve çevirisi üzerinden tartışılmıştır. İzlenen bu yolla hedeflenen amaç, yazarın dünyaya bakış açısının olduğu kadar karakterinin de grotesk’e eğilimli olduğunu göstermek, bu türle olan yakın ilişkisinin grotesk eserler yaratmada en büyük yardımcılardan biri olabileceği üzerine dikkat çekmektir. Burada ayrıca belirtilmelidir ki, çalışma ‘sahnelenebilirlik’ kavramı üzerinden değerlendirilmemiştir, zira incelenecek eserin eldeki baskısı edebiyat okurları için düzenlenmiş bir baskıdır.
Keywords : Friedrich Dürrenmatt, Die Physiker, Grotesk, Gideon Toury, Edebiyat Çevirisi