"Osmanlı Mutfak Sözlüğü"nün Sözlükbilim Yöntemlerine Göre İncelenmesi

Authors : Dilek Özdemir

Pages : 468-479

Doi:10.34086/rteusbe.1320483

View : 87 | Download : 74

Publication Date : 2023-12-30

Article Type : Other Papers

Abstract :Dillerin sahip olduğu özellikleri taşıyan eserlerin başında sözlükler gelmektedir. Sözlüğün çok eskilere dayanan uzun bir geçmişi vardır. Türkçede Kaşgarlı Mahmut’un 11. yüzyılda yazdığı Dîvânu Lugâti’t-Türk, bilinen ilk sözlüktür. Sözlükler, çok eski dönemlerden itibaren kullanılmaya başlanmış, günümüze kadar farklı zamanlarda, birbirinden farklı özelliklerde yazılmış bir veya birden çok dilli sözlükler gelmiştir. Bu yönüyle Türkçe, zengin bir sözlük mirasına sahiptir. Gerek dil bilimciler gerekse kullanıcılar için önemli bir araştırma ve inceleme kaynağı olan sözlüklerin önemi ve bu eserlere duyulan ilgi her geçen gün artmaktadır. Bu durum sözlüklerle ilgili geniş çaplı araştırmalar, incelemeler ve çalışmalar yapılmasına zemin hazırlamıştır. Sözlükle ilgili her türlü yayın, araştırma, yöntem belirleme, sözlük yazma gibi faaliyetleri karşılamak için sözlükbilimi, sözlükbilim, sözlükçülük ve lügatçilik gibi terimler kullanılmaktadır. Sözlükbilim, sözlüklerin yapısını, kullanım alanlarını incelerken sözlük kullanıcılarına sözlük hakkında bilgi vermek amacıyla en üst düzeyde inceleme, anlama ve tarama imkânı sunmaktadır. Bu çalışmada Howard Jackson’un "Lexicography: An Introduction (Sözlükbilime Giriş)” adlı kitabında yer alan sözlük ve sözlükbilim ile ilgili hazırlamış olduğu teknikten yararlanılarak teorik sözlükbilim çerçevesinde, Priscilla Mary Işın’ın hazırlamış olduğu "Osmanlı Mutfak Sözlüğü” ile ilgili sözlükbilimsel bir inceleme denemesi yapmak amaçlanmıştır. Sözlüğün türü, madde başlarının türü, maddelerin düzenlenmesi, sözlüğün parçacıl yapısındaki yazım, sesletim bilgileri, dil bilgisel bilgiler, tanım yöntemleri, maddelerin köken bilgisi, kullanım bilgisi, tanımda kullanılan örnekler ve sözlük içi göndermeler ele alınarak çağdaş sözlükbilim açısından incelenmiştir.
Keywords : sözlük, sözlükçülük, lugatçilik, Osmanlı Mutfak Sözlüğü