Osmanlı İstanbul’unda Cenaze ve Defin İşlemleri: H.1117 / M. 1705 Tarihli Sicil Kaydına Göre

Authors : Nevzat ERKAN

Pages : 54-64

View : 18 | Download : 7

Publication Date : 2019-10-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Genel olarak İslam medeniyeti ve onun devamı olan Osmanlılarda eşref-i mahlûkāt olarak telakki edilen insana hayattayken olduğu gibi ölümünden sonra da hürmet gösterilmiştir. Bu yaklaşımın bir göstergesi olarak ölümden sonra yerine getirilmesi gereken muamelelerle ilgili bir gelenek oluşmuştur.   Müslüman toplumlarda köklü bir geleneğe dönüşen toplumsal uygulamaların yanı sıra İslâm Hukuku’nda konuyla ilgili düzenlemeler de ortaya çıkmıştır. Cenazenin teçhiz ve tekfini, cenaze merasimlerinde kullanılacak tabutun hazırlanması, ölünün defnedileceği mezarlık ve kabirlerin ölçüleri ile ilgili bir fıkıh literatürü oluşmuştur. Bunun yanında kabrin yerini belli etmek için dikilen mezar taşları zamanla tapu görevi ifa eder duruma gelmiştir. Osmanlı döneminde tarihi süreç içinde göstermiş olduğu farklılıklar ile birlikte bu taşların her biri bir sanat eseri hüviyetini haiz olmuştur. Mezarlıklar ve mezar taşlarıyla alakalı pek çok çalışma yapılmıştır. Hala da değişik coğrafyalara ait mezarlıklar ve içindeki mezar taşları tarih, dil ve sanat özellikleri bağlamında değerlendirilmektedir. Ancak bu eserlerin ortaya çıkmasına vesile olan cenazelerin taşındığı tabutların fiyatları ve kabrin ölçüsü ile içine konan malzemelerin fiyatları, mezar taşlarının kıymeti ve bu işleri yapan meslek gruplarının aldığı ücretlerle ilgili arşiv ve sicil merkezli çalışmalara ihtiyaç bulunmaktadır. Bu çalışmanın temel kaynağını teşkil eden ve nadiren karşılaşılabilecek örneklerden olan H.1117/M.1705 tarihli sicil kaydı bahsi geçen hususlarda içerdiği bilgilerle dikkat çekmektedir. Ayrıca cenaze defin masraflarına ilişkin farklı dönemlere ait çeşitli sicil tutanakları ve narh kayıtları da karşılaştırmalı olarak ele alınacaktır.
Keywords : Mezar ölçüleri, mezar masrafları, Tabut fiyatları, Osmanlı, İstanbul