İbn Sa‘d’ın Ṭabaḳāt’ında Esbâb-ı Nüzûl

Authors : İskender ŞAHİN

Pages : 75-96

Doi:10.53336/rumeli.953593

View : 19 | Download : 9

Publication Date : 2021-10-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Vahyi anlama sorununu çözebilme noktasında bilinmesi gereken ilimlerden olan esbâb-ı nüzûl, Kur’ân’ın tefsirinde önemli bir yere sahiptir. Bu münasebetle söz konusu ilmin önemine vâkıf olan ilim adamları mevzu ile ilgili verileri eserlerinde muhafaza etmek suretiyle sonraki kuşaklara kaynaklık etmişlerdir. Sebeb-i nüzûl ilminin kaynakları, genellikle hadis, tefsir ve bu sahada kaleme alınan müstakil eserler olarak görülmüştür. İlgili kaynaklar arasında Ṭabaḳāt türü eserleri de yer almaktadır. Bu minvalde İbn Sa’d’ın insert ignore into journalissuearticles values(ö. 230/845); Ṭabaḳāt’ı, içerdiği ilgili rivâyetlerle esbâb-ı nüzûl ilmi çerçevesinden araştırılmayı hakeden bir eserdir. Araştırmacılar tarafından bugüne kadar konuya yeterli ilginin gösterilmediği görülmektedir. Dolayısıyla bu makale, üzerinde pek fazla durulmayan konuyu araştırmayı hedeflemiştir. Tarih, biyografi, siyer, hadis, tefsir gibi birçok disipline dair ihtiva ettiği zengin bir bilgi havzasını andıran Ṭabaḳāt, yeri doldurulması mümkün olmayan çok kıymetli bir kaynaktır. Eserin, Kur’ân ilimlerinden biri olan nüzûl sebepleri ilmi yönüyle çok önemli olduğu anlaşılmaktadır. İbn Sa‘d, âyetlerin olay, kişi, zaman ve mekân bağlamına inmesi hasebiyle onların inişi ile ilgili esbâb-ı nüzûl rivâyetlerini bu dört bağlam çerçevesinden aktarmıştır. Bu yönüyle söz konusu rivâyetler, hem ilgili âyetlerin daha iyi anlaşılmasını sağlamış hem tarihsel arka plana ışık tutmuş hem de ahkâmın hikmet ve illetinin sağlam bir şekilde kavranmasına zemin oluşturmuştur.
Keywords : Kurân, Tefsir, İbn Sad, Ṭabaḳāt, Âyet, Esbâb ı nüzûl, Rivâyet