Fransızcadan Osmanlıcaya Yapılan Çevirilerde Eğlenceli Eğitim Örneği: Musavver Fennî Eğlenceler

Authors : Eshabil BOZKURT, Ayşe Banu KARADAĞ

Pages : 1-10

Doi:10.29000/rumelide.336450

View : 14 | Download : 7

Publication Date : 2016-04-21

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makalede amaç, Avanzade Mehmed Süleyman’ın çeviri yoluyla Fransız kültüründen Osmanlı kültürüne kazandırdığı Musavver Fennî Eğlenceler-1 insert ignore into journalissuearticles values(1309 [1891]);, Musavver Fennî Eğlenceler-2 insert ignore into journalissuearticles values(1310 [1892]); ve Musavver Yeni Fennî Eğlenceler insert ignore into journalissuearticles values(1322 [1904]); adlı fen içerikli resimli eğlence kitaplarını çeviribilim bağlamında irdelemektir. Avanzade Mehmed Süleyman insert ignore into journalissuearticles values(1871-1922); eczacı, gazeteci, yazar, çevirmen gibi farklı kimlikleriyle Türk kültür ve edebiyat dizgemize gerek telif gerekse çeviri birçok eser kazandırmıştır. Türk çeviri tarihi irdelendiğinde, Batı odaklı “modernleşme” çerçevesinde “fen”, “eğlence”, “eğitim” vb. vurgularla birçok eserin Fransız kültür ve edebiyat dizgesinden kendi dizgemize kazandırıldığı görülmektedir. Tanzimat’tan Harf Devrimi’ne kadar Batı kültüründen özellikle de Fransız kültüründen hem edebî hem bilimsel alanda çok sayıda eser çevrilerek Osmanlı kültürüne kazandırılmış, roman ve tiyatro gibi bazı türler ise ilk defa bu çeviriler yoluyla Türk toplumuna tanıtılmıştır. Avanzade Mehmed Süleyman’ın çevirisini yaptığı ve Türk okurlarına sunduğu fennî eğlenceler de Türk toplumunun ilk kez karşılaştığı bu türlerden biridir. Çevirmen, bu çevirileriyle erek kitle olan Türk okurlarının boş vakitlerini sadece eğlenerek geçirmelerini değil, kitap adlarından da anlaşılacağı üzere, eğlendirmenin yanında öğretmeyi de amaçlamıştır. Bu çalışmada, irdelemeye temel olan sorunsal, adı geçen eserlerin şimdiye kadar çeviriyazılarının yapılmamış ve çeviribilim bağlamında “fen” vurgusuyla eğitim açısından incelenmemiş olmasıdır. Bildirinin inceleme nesnesini oluşturmak amacıyla eserlerin çeviriyazısı yapılacak ve yer kısıtlaması dikkate alınarak gerekli görülen durumlarda erek metinlerden örnekler verilecektir. Fen içerikli çeviri eğlence kitaplarını incelemek için kuramsal olarak Alman çeviribilimci Hans J. Vermeer’in “skopos kuramı” temel alınacaktır. “Skopos kuramı” bağlamında çeviri odaklı yapılacak okuma, Vermeer’in özellikle “Çeviriye İlişkin Eylemde Skopos ve İş” [“Skopos and Commission in Translational Action”] insert ignore into journalissuearticles values(1989: 173-200); başlıklı makalesi çerçevesinde “iş, işveren, amaç” kavramları üzerine temellendirilecektir. 
Keywords : Avanzade Mehmed Süleyman, fennî eğlence, Türk çeviri tarihi