Nef´i Divanı’nda “Perişan” kavramının kullanımı

Authors : Osman KUFACI

Pages : 227-238

Doi:10.29000/rumelide.606130

View : 10 | Download : 7

Publication Date : 2019-08-21

Article Type : Research Paper

Abstract :17. yüzyıl Türk edebiyatında önemli bir yeri olan Nef ´i ’nin sanatına güvenen, bildiğini söylemekten çekinmeyen bir karakteri vardı. Zaman zaman hırçın, tutarsız, saldırgan olmuştur. Sanatkâr kişiliğinde gelenek kıskacından kurtulma isteği görülür. Olgunluk döneminde bütün İran şairlerine karşı üstünlük iddiasında bulunur. Ancak Örfî ve Enverî’den ihtiyatla söz eder. Türk şairler içerisinde başta Bâkî olmak üzere Fuzûlî, Şeyhülislâm Yahyâ, Şâhidî insert ignore into journalissuearticles values(İbrâhim Dede); gibi şairlere nazireler kaleme almıştır. Nef´i ’nin şiiri üç kavramla özetlenebilir: Övgü, övünme ve yerme. Divan şiirinde kendine has bir üslup oluşturmayı başaran Nef ´i , şiirini mübalağa ile beslemiştir. Düşüncelerini mazmunların arkasına saklanmadan açıkça ifade eder. Anlamdaki derinleşmeyi ve yoğunlaşmayı zengin hayaller ile sağlar. Şiirinde anlamda kapalılık ve sanat endişesi hissedilmez. Kelime oyunları yapmak yerine manaya, mazmuna, ahenge ve musikiye önem verir. Sebk-i Hindi akımının dil ve üslup anlayışına bağlı olmasına rağmen bu akımın şairleri arasında gösterilmez. Dilinin oldukça sağlam olduğu söylenebilir. Yabancı kelimeleri fazlaca kullanmıştır. Kasidelerinde debdebeli, yabancı kelimelerden oluşan terkiplerle dolu bir dil görülür. Ancak gazellerindeki dili, kasidelerine göre daha sadedir. Yenişehirli Avni Bey’e kadar bazı şairler bilhassa kaside sahasında onun ustalığını kabul etmişlerdir. Nef ´i yâne söyleyişin/tarzın sahibidir. Şiirlerine farklı dönemlerde nazireler yazılmıştır. Onun tesiri Namık Kemal, Ziya Paşa ve Tevfik Fikret gibi şairlere kadar ulaşmıştır. Bu çalışmada, Nef ´i ’nin “perişan” kavramına yüklediği anlamları ve kelimenin hangi kavramları vasıflandırdığı, hangi kelimelerle alakalı kullanıldığı ele alındı. İncelemede “perîşân”, “perîşânî”, “perîşânlık” kelimeleri esas alındı. Elde edilen bulgular başlıklar hâlinde sıralandı. Nef ´i gibi divan şiirimizin büyük bir şairinin Divan ’ında kelimenin hangi manalarla ne şekilde yer aldığı belirlendi. Ayrıca çalışma ile divan şiirinin estetik dünyasının belirlenmesi yönünde yapılacak daha genel araştırmalara katkı sunmak hedeflendi.
Keywords : Nef´i Divanı, perişan kavramı, divan şiiri