Axel Olrik’in epik yasaları çerçevesinde Zarîfî’nin Mihr ü Mâh mesnevisi

Authors : Hulusi EREN

Pages : 364-379

Doi:10.29000/rumelide.618958

View : 11 | Download : 7

Publication Date : 2019-09-21

Article Type : Research Paper

Abstract :Destan türünden sonra ortaya çıkan ve ilk örneklerini XV. yüzyıldan itibaren görmeye başladığımız halk hikâyeleri, halk anlatılarının en yaygını olarak modern roman ve hikâyeye geçişte önemli rol oynamıştır. Anonim olan ve manzum-mensur karışık olarak yazılan halk hikâyeleri ile Klasik edebiyattaki mesneviler arasında muhteva bakımından benzerlikler vardır. Mesnevi nazım şekliyle kaleme alınmış eserlerin birçoğunun çift kahramanlı aşk hikâyesi anlattığı bilinmektedir. Bu mesnevilerden biri de Mihr ü Mâh ’tır. XVII. yüzyıl şairlerinden Çorlulu Zarîfî’nin hamse sahibi olmak amacıyla Nizâmî’yi örnek alarak yazdığı eser, Mihr ile Mâh arasında geçen aşk hikâyesini anlatmaktadır. Tarihî-Coğrafi Fin Kuramı’nın önemli temsilcilerinden biri olan Axel Olrik, halk anlatıları içerisinde bulunan belli temel yapıların varlığından söz ederek anlatıcının bilerek ya da bilmeden bunları takip ettiğini ifade eder. Bu çalışmada söz konusu mesnevi farklı bir açıdan ele alınarak Danimarkalı halkbilimci Axel Olrik’in halk anlatılarından yola çıkarak oluşturduğu on beş maddelik “epik kanunları teorisi” bağlamında incelenmiştir. Çalışmanın sonunda Mihr ü Mâh mesnevisinin Olrik’in epik kurallarından birçoğunu içerdiği görülmüş, bu bağlamda sözlü kültür ile Klasik edebiyattaki mesnevi geleneğinin birbirinden kopuk olmadığı kanısına varılmıştır.   
Keywords : Halk hikâyesi, mesnevi, Axel Olrikin epik yasaları, Zarîfî, Mihr ü Mâh