17. yüzyıl Fransız tiyatrosunda Doğulu hükümdar imgesi ve Kanuni Sultan Süleyman

Authors : Özlem KASAP

Pages : 429-436

Doi:10.29000/rumelide.984836

View : 11 | Download : 15

Publication Date : 2021-08-21

Article Type : Research Paper

Abstract :Fransız tiyatrosunun altın çağı olarak anılan 17. yüzyılda, Osmanlı İmparatorluğunu konu alan, daha doğrusu uzam olarak Osmanlı sarayını seçen ve kişilerine “Doğulu” isimler ve özellikler veren oyun yazarları çoğalır. Fransız oyun yazarları ve seyirciler için, o dönem, Osmanlı İmparatorluğu “Doğu”dur insert ignore into journalissuearticles values(l’Orient); ve yazınsal yapıtlarda Doğu’yu Doğu yapan mutlakıyetin, barbarlığın, zorbalığın, şiddetin hüküm sürdüğü saraylar, onların olmazsa olmaz “harem”leri, dinsel gelenekleri ve yasaları ve elbette mutlakıyetin simgesi hükümdarlarıdır. Tüm bu imgeler kimi zaman Batılının kendi imgesini oluşturmak için kullanacağı birer karşı-model olarak yapıtlarda işlenir. Çalışmamızı sınırlayacağımız imge ise, Avrupa ülkelerinde – özellikle Fransa’da – yazınsal yapıtlara, opera ve bale gösterilerine de defalarca esin kaynağı olmuş, çeşitli dönemlerde farklı yorumlarla yeniden ele alınmış olan Kanunî Sultan Süleyman imgesi olacaktır. Kanunî Sultan Süleyman’ın hüküm sürdüğü, özellikle de ilk şehzadesi Mustafa’nın ölümü ile sonlanan döneminin, nasıl ve niçin bir kurgusal malzemeye dönüştüğünü üç tiyatro yapıtından hareketle irdelemeye çalışacağız. Bu oyunlardan ilki, Pierre Mainfray’nin 1621 yılında yayımlanan “La Rhodienne, ou La cruauté de Soliman” insert ignore into journalissuearticles values(Rodoslu Kadın ya da Süleyman’ın Zalimliği);, diğer ikisi de 17. Yüzyıl İtalya’sının en başarılı oyunlarından biri sayılan, İtalyan oyun yazarı Prospero Bonarelli’nin “Il Solimano” adlı oyununun Fransızca yorumlanışı olup, biri Vion D’Alibray’in 1637 tarihli “Le Soliman” insert ignore into journalissuearticles values(Süleyman); adlı traji-komedisi, diğeri ise 1639’da yayımlanan Jean Mairet’nin “Le grand et dernier Soliman ou La Mort de Moustapha” insert ignore into journalissuearticles values(Büyük ve Son Süleyman ya da Mustafa’nın Ölümü); adlı trajedisidir. Bu karşılaştırmalı imge çalışmasının sonucunda, halkın imgelemini doğrudan besleyen tiyatro yapıtlarıyla, dönemin toplumsal algısında nasıl bir Doğulu hükümdar imgesi yaratıldığı ve bunun neden bir karşı-model olarak yorumlanabileceği sorgulanacaktır.
Keywords : Kanuni Sultan Süleyman imgesi, Fransız Tiyatrosunda Klasik Dönem, Vion DAlibray, Jean Mairet, Pierre Mainfray