Türk Lügatini farklı sözlük türleri ile karşılaştırma ve düzenleme denemesi

Authors : Bekir SARIKAYA

Pages : 403-430

Doi:10.29000/rumelide.990146

View : 12 | Download : 8

Publication Date : 2021-09-21

Article Type : Research Paper

Abstract :Hüseyin Kazım Kadrȋ, Türk Lügatini geniş hacimli bir sözlük olarak hazırlamıştır. Kökenbilim, mukayese ve edebi örnekler içerir. Örneklerin edebi ve seçkin olması, başka sözlüklerde olmayan kelimelerin, deyimlerin, tanımların ve çeşitliliğin bulunması araştırmacılar tarafından vurgulanan ve sözlüğün beğenilen özellikleridir. Öte yandan örneklerin dikkatsiz ve yanlış yazımı, bazı lehçelerle ilgili eksik ve yanlış bilgilerin bulunması, sözlük tekniği bakımından zayıf olması vb. durumlar sözlükbilimi açısından yerilmesine sebep olmuştur. Sözlük üzerine son zamanlarda çalışılmaya başlanmış, tezler yapılmıştır. Sözlüğün basımı 2010 yılında TDK’nin gündemine girmiş, fakat kayda değer bir sonuç çıkmamıştır. Geniş hacimli eserler önce doğru okunuşu/şekli ile ortaya konmalı, sözlükbilimi tekniği bilgisayar ortamında uygulanmalı ve sözlük kullanıcılarının isteğine göre de eser okuyucusuyla buluşmalıdır. Bu çalışmada Türk Lügatinden örnek olarak alınan kelimeler; genel sözlük, etimoloji sözlüğü, lehçebilim sözlüğü, deyim ve atasözleri sözlüğü vb. sözlüklerdeki kelimelerle madde başı ve iç madde yönünden karşılaştırılmıştır. Karşılaştırmada araştırmacıların sözlük üzerine yaptığı olumlu ve olumsuz tenkitler de dikkate alınmıştır. Sözlükbilimcilerin dikkati ve gayretiyle bu eserdeki eksiklerin giderilmesinin ve yanlışların düzeltilmesinin mümkün olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Veritabanı geniş olan bu sözlüğün sözvarlığı, sözlükbilim tekniğine göre, farklı dizimler ile düzenlenip kullanıcıya sunulduğu takdirde, kolay kullanımlı bir sözlük ortaya konmuş olacaktır.
Keywords : Türk Lügati, sözlükbilimi, lehçe, sözcükbirim, dizgi deneme