Esir Şehrin İnsanları romanında vücut-durum duyu fiili içeren cümlelerin bilgi kipliğindeki görünümü

Authors : Laçin ÖZĞÜL, Meriç GÜVEN

Pages : 571-586

Doi:10.29000/rumelide.990162

View : 14 | Download : 7

Publication Date : 2021-09-21

Article Type : Research Paper

Abstract :Duyu, duyulama etkinliğini fark ettiren içsel bir güç; dış dünya uyaranlarını duyu organları aracılığıyla algılama yetisidir. Duyular, “temel duyular” ve “birleşik duyular” olarak iki grupta incelenebilir. Görme, işitme, koklama, dokunma ve tat alma temel duyulardır. Temel duyulara ek olarak psikolojide durum duyularından da bahsedilir. Vücudun ve organların durumu hakkında bilgi veren durum duyuları ise birleşik duyulardır. Duyuların temel ve birleşik duyular biçiminde sınıflandırılması, duyu fiillerinin de bu şekilde sınıflandırılmasına zemin hazırlamıştır. Duyu fiilleri, “temel duyu fiilleri” ve “birleşik duyu fiilleri” şeklinde iki grupta incelenebilir. Çalışmaya konu olan “vücut-durum duyu fiilleri”, “birleşik duyu fiilleri”nin alt başlığında değerlendirilir. Vücut-durum duyu fiilleri, temel duyu fiillerinin aksine tek bir duyu organıyla sınırlı değildir. Bu fiillerde vücudun değişik sistemlerinin birlikte çalışmasından kaynaklı birden çok duyu işbaşındadır. Vücut-durum duyu fiillerinin F. R. Palmer’ın bilgi kipliği kategorisindeki görünümünü tespit etmeyi ve vücut-durum duyu fiilleri dışında kullanılan diğer kiplik işaretleyicilerinin kiplik anlamın belirlenmesindeki rolünü açıklamayı amaçlayan bu çalışmada örneklem olarak Kemal Tahir’in Esir Şehrin İnsanları romanı seçilmiştir. Esir Şehrin İnsanları romanında vücut-durum duyu fiili içeren kırk dört cümle analiz edilmiştir. Elde edilen bulgular neticesinde, vücut-durum duyu fiili içeren on üç cümlenin ihtimal kipliğinde, on sekiz cümlenin çıkarım kipliğinde ve on üç cümlenin varsayım kipliğinde işaretlendiği tespit edilmiştir. Bu cümlelerin kiplik anlamları analiz edilirken vücut-durum duyu fiillerinin yanında ekler, morfo-sentaktik ögeler, zarflar, bağlaçlar, edatlar ve bağlam gibi kiplik işaretleyicilerin de cümlelerin kiplik anlamlarını belirlediği sonucuna ulaşılmıştır. Bu çalışmadan elde edilen sonuçların kiplik incelemelerine ve kiplik alanına katkı sağlaması amaçlanmıştır.
Keywords : Kemal Tahir, Esir Şehrin İnsanları, vücut durum duyu fiilleri, kiplik, bilgi kipliği