Alageyik filmi ile Avcı filmindeki geyik imgesine karşılaştırmalı bir bakış

Authors : Fatma KALPAKLI

Pages : 1096-1112

Doi:10.29000/rumelide.995493

View : 15 | Download : 7

Publication Date : 2021-09-21

Article Type : Research Paper

Abstract :Alageyik Yaşar Kemal’in Üç Anadolu Efsanesi adlı üçlemesinin üçüncü destanıdır ve önce Atıf Yılmaz insert ignore into journalissuearticles values(1959);, daha sonra da Süreyya Duru insert ignore into journalissuearticles values(1969); tarafından beyazperdeye uyarlanan eser çevre dostu ve doğa manzaralarıyla seyirciyi büyüleyen bir filme dönüşmüştür. Filmin kahramanı Halil insert ignore into journalissuearticles values(önce Yılmaz Güney, daha sonra da Cüneyt Arkın tarafından canlandırılan); bir türlü geyik tutkusundan ve geyiklerin sesleriyle yaptığı çağrıdan vazgeçemeyerek gerdek gecesinde bile kendini dağlara vuran bir geyik avcısıdır. Anadolu halkı biri bir geyiği, özellikle de bir alageyik yavrusunu incitirse, o kişinin Anadolu’daki hayvanların hayatına ve güvenliğine öncelik tanıyan sosyal ve ahlaki değer yargılarını hiçe saydığından ötürü lanetleneceğine ve iflah olmayacağına inanmaktadır. Bu doğa-dostu kültürel mirasa ve geçmişe sahip olan köy halkı film boyunca Halil’i sık sık uyararak, Anadolu insanının toprak etiği bağlamında, geyik öldürenlerin sonunun kötü olduğu konusunda onu açıkca uyarırlar. Avcı ise James Fenimore Cooper`ın The Deerslayer/Geyikkatili insert ignore into journalissuearticles values(1841); adlı romanının beyazperdeye bir uyarlamasıdır ve yönetmenliğini 1978 yılında Michael Cimino yapmıştır. Avcı filminin kahramanı Michael da bir geyik avcısıdır ve geyik avında ahlaki açıdan inandığı tek atışta öldürme prensibini uygulamaktadır. Tıpkı Halil gibi o da doğayı, dağları, özellikle de geyikleri çok sevmektedir. Filmin ilerleyen sahnelerinde daha sonra gönüllü olarak Vietnam’a gitmek için Amerikan ordusuna katılır ve bu tecrübe onun hem geyik avını hem de insan avını/savaşı sorgulamasına sebep olur. Bu esnada, Amerikan vatanseverliği/kahramanlığı ile Batı’nın ata-erkil erillik kavramları ve vicdanı arasında kalan Michael dağlarda geyiklerin peşinden koşarak biraz huzur ve sükûnet bulmaya çalışmaktadır. Bir gün, dağdaki bir geyik Michael’ın yaşamın ölüm üzerine olan önceliğine ve kutsallığına dayalı olan Amerikalı yerlilerin toprak etiğini yeniden keşfetmesine yardımcı olur. Bu nedenle, bu çalışmada, geyik motifi ve geyik avı temasına odaklanarak edebi eserlerin ve filmlerin toplumlarda çevre bilinci oluşturmadaki rolü ve ayrıca Alageyik ile Avcı filmleri üzerinden soyu tükenme tehlikesiyle yüz yüze olan geyiklerin koruma altına alınarak sayılarının artırılmasında edebi eserlerden ve filmlerden nasıl istifade edilebileceği irdelenecektir.
Keywords : Alageyik, Avcı, Çevre Çalışmaları, Anadolu toprak etiği, Amerika toprak etiği