Çin çeviri tarihinde Batı etkisi ve modernleşme girişimleri: “Tongwen Guan (同文館)” çeviri okulu örneği

Authors : Çile MADEN KALKAN, Aylin YILMAZ ŞAŞMAZ

Pages : 892-910

Doi:10.29000/rumelide.1032537

View : 14 | Download : 6

Publication Date : 2021-12-21

Article Type : Research Paper

Abstract :Çeviri, en basit anlamıyla bir dilden başka bir dile dolayısıyla da bir kültürden başka bir kültüre yapılan sözlü ve yazılı aktarımların tümüdür. Çin’de bilinen en eski kayıtlı çeviri faaliyetleri, Zhou Hanedanı’na insert ignore into journalissuearticles values(周朝/MÖ 1122-221); kadar uzanmaktadır. Bu ülkenin çeviri tarihini üç aktarım sürecine ayıracak olursak, ilk aktarım Budizm’in Çin’e gelişiyle birlikte dini metin çevirileri ile başlamıştır. İkinci aktarım ise 16. ve 17 yüzyıllarda Cizvit misyonerlerin Katolikliği yayma çabalarıyla ve ağırlıklı olarak dini metinlerin yanı sıra bilimsel metinlerin de çevrilmesi ile devam etmiştir. Üçüncü aktarım ise 19. ve 20. yüzyıllarda ağırlıklı olarak Batı biliminin çevrilmesi ile gerçekleşmiştir. Böylece ülkede batılılaşma ile eş anlamlı hale gelen bir modernleşme sürecinin başladığı yaygın olarak kabul edilir. Afyon Savaşları’nda aldığı yenilgilerin de etkisiyle Çin bu süreçte büyük bir uyanış geçirmiş, gelenekselci özünü kaybetmeden Batıdan sadece bilimi geliştirme anlamında faydalanabilmek için çeviriye daha fazla önem vermiştir. Bu doğrultuda hükümet, kendi çevirmenini yetiştirmek ve iki dil bilen kaliteli memur ihtiyacını karşılamak için 1862 yılında “Tongwen Guan insert ignore into journalissuearticles values(同文館);” çeviri okulunu kurmuştur. Çalışmanın amacı; çeviri deyince akla ilk gelen Batı dünyasının yanı sıra Doğu’yu da Çin üzerinden inceleyip ele alarak, çeviribilim alanına Doğu’dan bir örnekle katkı sağlamaktır. Çalışmada veri toplamak amacıyla China Academic Journals insert ignore into journalissuearticles values(CNKI); veri tabanı ve açık kaynaklardan elde edilen bilgiler ve bu alanda yazılmış kitaplar kullanılarak uzun Çin tarihi içerisinde çevirinin rolü incelenmiştir. Bu doğrultuda Çin’de çevirinin, ülkenin geleneksel dünya algısı ve bazı hükümet politikaları çerçevesinde olumlu anlamda şekillendiği gözlemlenmiştir. Günümüzdeki modern Çin, ülkenin Batı liderliğindeki bir dünya sisteminde kendi yolunu bulup, fırsatlarını keşfetmesiyle mümkün olmuştur.
Keywords : Çin, çeviribilim, çeviri tarihi, Tongwen Guan 同文館, , çeviri okulu