Memduh Şevket Esendal’ın “Bu Yollar Uzar” Adlı kısa öyküsünün metindilbilimsel açıdan incelenmesi

Authors : Haydar ÖZDEMİR

Pages : 452-467

Doi:10.29000/rumelide.1036569

View : 11 | Download : 9

Publication Date : 2021-12-21

Article Type : Research Paper

Abstract :Türk Edebiyatı’nın tanınmış öykü yazarlarından biri olan “Memduh Şevket Esendal”, günlük yaşamın her hangi bir kesitini ele” alıp anlatan `Çehov Tarzı` öykü türü yazıların bilinen etkili isimlerindendir. Çehov’un karamsar yanı yerine yaşama ümit, neşe ve kuvvet veren yazılar yazmıştır. Eserlerinde sade, anlaşılır, temiz ve pürüzsüz bir üslup yaratarak her kesimden okuyucuya hitap etmiştir. Seçtiği konularda karmaşıklıktan uzak durmuş çoğu zaman sıradan insanların hayatlarına odaklanıp onların yaşamları hakkında yazılar yazmıştır. Bu çalışmanın amacı “Memduh Şevket Esendal”ın “Bu Yollar Uzar” adlı öyküsü, metindilbilimsel bağlamda çözümlenmektir. Yaygın metin incelemelerinden farklı olarak, metnin yüzeyinde yer alan unsurlardan hareketle derininde ortaya çıkan anlamsal yapılara ulaşma yöntemi olan metindilbilim, çağdaş dilbilim araştırmalarında tümce boyutu aşılarak gerçekleştirilen çalışmalar neticesinde ortaya çıkmıştır. 1970`lerden beri dilbilimin farklı bir dalı olarak uğraş veren metindilbilim, metnin içindeki tümceleri birbirinden bağımsız unsurlar olarak değil, aralarındaki yapısal ve anlamsal bağlantılar yoluyla bir bütün olarak ele almaya başlamıştır. Çalışmada metin ve metindilbilim hakkında bilgiler verildikten sonra adı geçen öykünün; küçük ölçekli yapı, insert ignore into journalissuearticles values(sözcüksel bağlaşıklık, eşdizimsel örüntüleme, yineleme, dil bilgisel bağlaşıklık, gönderim, eksilti, bağıntı ögeleri, zaman uyumu ve görünüş, işlevsel tümce yapısı ve örtük anlatım); büyük ölçekli yapı/bağdaşıklık insert ignore into journalissuearticles values(işlev, konu, başlık, içerik şeması, anahtar sözcükler, konu tümcesi/ana düşünce tümcesi, sözdizimsel biçem özellikleri, dilsel, anlamsal biçem özellikleri, anlatıcı bakış açısı, özet ve sonuç tümcesi); tespit edilerek öyküde var olan metindilbilimsel görünümler ortaya çıkarılmıştır. Çözümlemedeki temel amaç, metnin ana konusu ve bu konuyu meydana getiren alt konuların tespiti ve metnin görünen, anlaşılan kısmının yanı sıra derin yapısının yani metinde saklı olan unsurların meydana çıkarılmasıdır.
Keywords : Memduh Şevket Esendal, metindilbilim, çözümleme, kısa öykü