Bir Tuva masalının Vladimir Y. Propp’un yapısal anlatı çözümleme yöntemine göre incelenmesi: “Ak-Sagış Kara-Sagış İyi Alışkı”

Authors : Tuğba SARIKAYA AKSOY

Pages : 378-393

Doi:10.29000/rumelide.1037502

View : 12 | Download : 4

Publication Date : 2021-12-21

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada Tuva Türklerinin sihirli-olağanüstü masallar kategorisine giren Ak-Sagış Kara-Sagış İyi Alışkı “Ak Sagış Kara Sagış İki Kardeşler” masalı Vladimir Y. Propp’un yapısal anlatı çözümleme yöntemine göre incelenmiştir. Bu yöntem metin merkezli halkbilimi kuramlarının yapısal halkbilimi kuramı içinde yer almaktadır. V. Y. Propp 1928 yılında yayımladığı Morfologiya Skazki “Masalın Biçimbilimi veya Masalların Morfolojisi” adlı eserinde masalları yapı özelliklerine göre inceleyerek masallarda “sabit” ve “değişken” unsurlar olduğunu ortaya koymuştur. Ona göre masalların sabit unsurları şahısların meydana getirdikleri hareketler veya aksiyonlardır. Propp bunlara “işlev” adını verir. Masal kahramanlarının işlevlerinin birbirinin aynısı olduğunu söyler. Bu yüzden Propp, işlevlerin bir masal kahramanından başka bir masal kahramanına aktarıldığı sonucuna varmıştır insert ignore into journalissuearticles values(Çobanoğlu, 2012);. Propp, masallarda 31 sabit unsur insert ignore into journalissuearticles values(işlev); olduğunu belirtir. Masallardaki değişken unsurlar ise isimleri ve görevleri değişen yedi şahıstan oluşmaktadır. Çalışma için belirlenen sihirli-olağanüstü bir Tuva masalının üç olay dizisi etrafında geliştiği görülmüştür. Bu masalda eksiklik, yaşlı kadın, hayvan, ağaç, su, ihanet, sayı, balbal, kötü ruh, çadır, yol, han, lama, fal bakma vb. motiflerin geçtiği belirlenmiştir. V. Y. Propp’un yöntemine göre yapılan incelemede Propp’un belirlediği işlevlerden yirmi tanesinin ortak olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca üç olay dizisi içinde bazı geri dönüşler de mevcuttur. Bu durum Propp’un işlev sıralamasına uymamaktadır. Sonuçta bu masalın Propp yöntemiyle benzer ve farklı yönleri olduğunu söyleyebiliriz.
Keywords : Tuva Türkleri, masal, V Y Propp, işlev, motif