Budun mu bodun mu yoksa bodan mı?

Authors : Ahmet KARAMAN

Pages : 180-199

Doi:10.29000/rumelide.1146574

View : 13 | Download : 5

Publication Date : 2022-07-21

Article Type : Research Paper

Abstract :Türkler, dünyanın pek çok bölgesine göç etmiş hareketli bir yaratılışa sahiptir. Türk dili de dünyanın farklı yerlerine yapılan bu göçlerden nasibini alarak söz varlığı ve yapı bakımından göç edilen bölgelerdeki dilleri etkilemiş ve onlardan etkilenmiştir. Tarihsel süreç içinde gerek dil bilimsel nedenlerle gerekse de etkileşim içinde olunan dillerin etkisiyle kimi sözcükler arkaik duruma düşerek yerini başka sözcüklere bırakmıştır. Bu tip sözcüklerden biri de en eski tanıklamalarına, 8. yüzyıldan günümüze ulaşmış eski Türk yazısının insert ignore into journalissuearticles values(runik / runiform); kullanıldığı yazıtlarda rastlanan ve ‘halk’ anlamını içeren budun / bodun / bodan sözcüğüdür. Sözcüğün karşıladığı ‘halk’ anlamı sabit olmakla birlikte oluşum biçimi, bünyesinde barındırdığı ek ve nasıl okunması gerektiği üzerine fikir ayrılıkları günümüzde de devam etmektedir. Yapılan bu çalışmada, budun / bodun / bodan sözcüğünün karanlıkta kalan ve üzerinde tartışmalar bulunan yönlerine açıklık getirilmeye çalışılacaktır. Yöntemsel açıdan, sözcüğün yapısı karşıladığı anlam üzerinden çözümlenecektir. Bunun sağlanabilmesi için Eski Türkçenin söz denizinden bol örnek tanıklamaya yer verilecektir. Buna ek olarak sözcüğün anlam dünyasının daha açık görülebilmesi adına Eski Türkçenin söz varlığında görülen ‘halk’ kavramıyla ilgili sözcükler üzerinde de durulacaktır. Sonrasında anlamsal örüntülerin yol göstericiliğiyle sözcüğün yapısal açıklamalarına geçilecektir. Daha sonrasında, sözcüğün fonolojik ve fonetik durumu üzerine sözcüğün yazıldığı alfabelerin özellikleri de göz önüne alınarak önerilerde bulunulacaktır. Çalışmada ayrıca ilgili sözcüğün tarihî süreç içerisinde geçirdiği gelişim yolları artzamanlı olarak takip edilecektir. Tüm bunların yanı sıra Eski Türkçede ‘halk’ anlamını karşılamak üzere hangi sözcüklerin kullanıma alındığı da eş zamanlı olarak ele alınmış olacaktır.
Keywords : budun bodun bodan, halk, etimoloji, fonetik, Eski Türkçe