Mikhail Bakhtin’in karnaval kuramı ışığında Oğuz Atay’ın Tehlikeli Oyunlar romanı: Son Yemek

Authors : Ali Sait YAĞAR

Pages : 554-567

Doi:10.29000/rumelide.1192638

View : 14 | Download : 5

Publication Date : 2022-10-21

Article Type : Research Paper

Abstract :Tehlikeli Oyunlar, Oğuz Atay’ın Tutunamayanlar’dan sonra kaleme aldığı ve postmodernist teknikleri başarıyla uyguladığı ikinci romanıdır. Romanın konusunu metnin merkezinde yer alan Hikmet figürünün iç dünyasında kendi benine doğru yaptığı yolculuk ve hem kendisiyle hem de toplumla yaşadığı muhasebe oluşturur. Çalışmada romanın 16. kısmını teşkil eden “Son Yemek”, eserin bütünü göz önüne alınarak karnaval geleneği etrafında değerlendirilmiş ve romanı anlama/anlamlandırma noktasında farklı bir perspektif sunmak hedeflenmiştir. Karnaval kuramı, Rus filozof ve edebiyat kuramcısı Mikhail Bakhtin’in çalışmalarının ana eksenini oluşturur. Toplumsal bir etkinlik olarak karnaval, özellikle Orta Çağ’da halkın en önemli şenliklerinden biridir; nitekim Bakhtin’in çıkış noktası da bu şenliklerin diliyle edebî eserin dili ve kurgusu arasındaki ilişkidir. Roman incelemesine geçmeden önce kuramsal bir çerçeve çizmek amacıyla Bakhtin’in özellikle Rabelais ve Dostoyevski üzerinden örneklerini gösterdiği karnaval kuramı üzerinde durulmuştur. Türk edebiyatında karnaval temalı eserlere ve çalışmalara kısaca değindikten sonra hem etkinlik olarak karnaval atmosferini yansıtan hem de karnavalın edebî eserin diline ve kurgusuna hâkim olduğu bir eser olarak Tehlikeli Oyunlar üzerinde durulmuştur. Bu yolla romanın farklı bir yaklaşımla da okunabileceği gösterilmek istenmiştir.
Keywords : Oğuz Atay, Tehlikeli Oyunlar, Bakhtin, karnaval, postmodernizm