Koku hafızası bağlamında “Sümbül Kokusu” ve Odun Kokusu adlı eserler üzerine bir inceleme

Authors : Hülya ÜRKMEZ

Pages : 581-596

Doi:10.29000/rumelide.1192651

View : 11 | Download : 27

Publication Date : 2022-10-21

Article Type : Research Paper

Abstract :İnsanlar görme, işitme, koklama, dokunma ve tatma olmak üzere beş temel duyu sayesinde yaşadıkları ortamı algılarlar. Bu duyuların verdiği bilgiler sayesinde hayata tutunurlar. Her duyunun etkisi eşit ağırlıkta değildir. Günlük hayatta görme ve işitme duyuları ön plana çıkmış olsa da koklama, insanda gelişen ilk duyu olması ve doğrudan beyinde yer etmesi gibi ayrıcalıklara sahiptir. Doğduğu andan itibaren birçok kokuyla karşılaşan insan, bunları beynindeki koku hafızasında saklar. Hafızada yer eden bir koku duyulduğunda o kokuyla ilgili hatıraların canlanması “Proust Fenomeni” olarak adlandırılır. Günlük hayatta iyi ve kötü birçok kokuya maruz kalan insanların bunlar karşısında hissettikleri ve verdiği tepkiler birbirinden farklıdır. Bu çalışmada, Ahmet Hikmet Müftüoğlu’nun “Sümbül Kokusu” insert ignore into journalissuearticles values(1918); adlı hikâyesiyle Aka Gündüz’ün Odun Kokusu insert ignore into journalissuearticles values(1928); adlı romanı koku hafızası bağlamında ele alınıp incelenmeye çalışılmıştır. Güzel sanatlar söz konusu olduğunda görme ve işitme duyularının ön plana çıktığı, bunlar üzerine daha çok çalışıldığı görülmüştür. Bu çalışma ile koklama duyusu üzerine kurulan eserlerin incelenmesine bir parça katkı sağlayabilmek amaçlanmıştır. Türk edebiyatından bu iki eserin seçilme nedeni koku vasıtasıyla canlanan olumlu ve olumsuz hatıralara birer örnek teşkil etmeleridir. “Sümbül Kokusu” hikâyesinde koku olumlu hatıraları çağrıştırarak kahramanın manevi yönden uyanışına vesile olur. Odun Kokusu romanında koku olumsuz hatıraları canlandırsa da kadın kahramanın iç muhasebesi yaparak kendi hikâyesini anlatmasına imkân tanır.
Keywords : hafıza, koku, Ahmet Hikmet, Aka Gündüz