Çevirikurgu Eserlerde Neolojizm Çevirisi: Metinlerarasılık ve Çevirmen-Okur İşbirliği

Authors : Lale Özcan, Cazibe Yiğit

Pages : 1059-1083

Doi:10.29000/rumelide.1471532

View : 47 | Download : 45

Publication Date : 2024-04-21

Article Type : Research Paper

Abstract :Günümüzde hala değişen ve gelişen bir tür olarak bilimkurgu yeni sözcük ve terim üretimi olan neolojizmin en sık karşılaşıldığı türlerden biridir. Bilimkurgunun bir alt türü olarak değerlendirdiğimiz “transfiction” (Klaus Kaindl, 2011), Türkçe’de çevirikurgu eserlerin neolojizm açısından oldukça verimli olduğu düşünülmektedir. Bu tür eserlerde neolijizm çevirisinin çevirmeni farklı tekniklerin kullanımına yönlendirdiği görülmektedir. Bu çalışmanın amacı Kim Stanley Robinson\'ın 2312 (2012) adlı çevirikurgu eserini inceleyerek neolojizm örneklerinde kullanılan çeviri tekniklerini çevirmen-okur işbirliği bağlamında ele almaktır. Çevirmen Mehmet İhsan Tatari tarafından çevrilen ve 2016 yılında yayınlanan bu eserin neolojizm açısından zengin olması nedeniyle araştırmamızın çevirikurgu çalışmaları literatürüne katkı sağlarken aynı zamanda neolojizm çalışmalarına da faydalı olacağı düşünülmektedir. Araştırmamızın kuramsal ve kavramsal çerçevesinde Gerard Genetté’in “metinlerarasılık” ve “yanmetinsellik” kavramlarının yanı sıra Umberto Eco’nun “örnek okur” kavramından yararlanılacaktır. Çalışmamızın yönteminde Lucia Molina ve Amparo Hurtado Albir (2018)’in ortak çalışmalarında öne sürdükleri neolojizm çevirisinde kullanılan tekniklerin sınıflandırılmasından faydalanılacaktır. Neolojizmler için kullanılan metinlerarası ya da göstergelerarası dipnotların okurla yapılan bir anlaşmanın varlığını ortaya çıkardığı düşünülmektedir. Hem yanmetinsel öğeler olarak hem de neolojizm çeviri tekniği olarak dipnot kullanımı sayesinde okurun kavram hakkında bilgilenmesine olanak sağlanırken aynı zamanda okurun başka metinlere de yönlendirilerek metinlerarası bir yolcuğa davet edildiği söylenebilir. Böylelikle çevirmen tarafından okura hem söz konusu kavrama dair gerekli açıklama ya da tanım sunulurken hem de onun kavramın kökenine inebilmesi ve özgün olanla çevirinin zenginliklerini eşit derecede göstermesi için bir fırsat olarak değerlendirilen bu çevirmen-okur işbirliği, metinlerarasılığın neolojizm çevirilerinde önemini açığa çıkarmaktadır kanısındayız.
Keywords : Çevirikurgu, neolojizm, metinlerarasılık, çevirmen okur işbirliği, yanmetinsellik