Faik Reşad’ın ‘Târîh-i Edebiyyât-ı Osmâniye’ ve Latîfî’nin ‘Tezkiretü’ş-Şuarâ’ Adlı Eserinin Tenkidi

Authors : Mehmet Ünal

Pages : 234-252

Doi:10.29000/rumelide.1502188

View : 52 | Download : 50

Publication Date : 2024-06-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Klasik Türk edebiyatının biyografik kaynaklar başlığı altında ele alınan konularından biri de şairler ve eserleri hakkında bilgi veren tezkirelerdir. Tezkireler ve edebiyat tarihleri, tarihimize ve edebiyatımıza ilgi duyan araştırmacılar için başvurulacak temel kaynaklardandır. Edebiyat tarihleri, şairlerin ve yazarların eserlerinin, içinde bulundukları toplumu yansıtmaları açısından önemlidir. Edebî eserler, dönemin sosyal, kültürel ve siyasi zemininin bir yansımasıdır. Özellikle dönemin ruhunu yansıtmayan eserler üzerinde titizlikle durmak ve bu eserleri eleştirel bir bakış açısıyla incelemek gereklidir. Bu çalışmada, Faik Reşad’ın Târîh-i Edebiyyât-ı Osmâniyye adlı eserinin Latîfî’nin Tezkiretü’ş-şuarâ adlı eseriyle mukayeseli tenkidi yapılmıştır. Faik Reşad, Latîfî’nin tezkiresinden sıkça istifade etmiştir. Bazen metin üzerinde tasarruf edip değişiklikler yapmıştır. Faik Reşad’da şairlerin hayatı hakkında bilgi verildikten sonra edebî kişiliği verilmiş ve son olarak şairlerin eserlerinden örnekler sunulmuştur. Bazı tezkirelerin üslubu olan Osmanlı padişahlarını, vezirleri, şeyhleri, kadıları, kadın şairleri yani toplumun genelini kaynağı belli olmayan hikâyelerle ahlaksız, rüşvetçi ve zalim olarak gösteren hikâyelere Faik Reşad eserinde yer vermemiştir. Şairler hakkında biyografik bilgilerin yanında özel hayatlarıyla ilgili bilgilere geniş yer verildiği görülmektedir. Her iki eserdeki tenkit; ulema sınıfından Ahmed Paşa, vaiz/imam Süleymân Çelebi, kadın şairlerden Mihrî Hatun ve mutasavvıf şairlerden Nesîmî üzerinden yapılmıştır. Değerlendirmeler şairlerin biyografik bilgileri, edebî kişilikleri ve anlatımda yer alan istidradlar üzerinden yürütülecektir.
Keywords : İslam Edebiyatı, Latîfî, Faik Reşad, Tezkire, Edebiyat Tarihi, Kaynak Tenkidi