Ünlü Arap Şâiri Mütenebbî’de Aristoteles Etkisi: İlham mı, İntihal mi?

Authors : Emrullah Tanır

Pages : 790-810

Doi:10.29000/rumelide.1504509

View : 67 | Download : 78

Publication Date : 2024-06-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Klasik Arap edebiyatının önemli simgelerinden biri olan Mütenebbî, edebiyat tarihinde tartışmalı bir figür olarak yer edinmiştir. Kimileri, onun şiirsel dehasını ve etkileyici üslûbunu hayranlıkla karşılamışken, bazıları da kıskançlıkla yaklaşarak şiirlerini eleştirmişlerdir. Bu eleştirmenlerden biri de Ebû Ali el-Hâtimî\'dir. Mütenebbî\'nin şiirlerinde intihal yaptığını savunan el-Hâtimî, bu iddiayı desteklemek için bazı eserler kaleme almıştır. Söz konusu eserlerden biri de “er-Risâletü\'l-mûdıha fî zikri serikâti Ebi’t-Tayyib el-Mütenebbî ve sâkıtı şiʿrih” isimli kitaptır. Bu kitapta el-Hâtimî, Aristoteles\'e atfedilen bazı aforizmalar ile Mütenebbî\'nin şiirlerinden örnekler sunarak aralarındaki benzerliklere dikkat çekmiş ve buradan hareketle Mütenebbî\'nin Aristoteles\'ten etkilendiğini ima etmiştir. Bu çalışma, el-Hâtimî\'nin bahse konu eserinde ele aldığı örnekleri karşılaştırmalı analiz yöntemi ile incelemeyi amaçlamaktadır. İnceleme kapsamında, Mütenebbî\'nin şiirleri ile Aristoteles\'in vecizelerinden aynı temayı işleyen on örnek seçilmiştir. Seçilen örnekler detaylı bir analize tabi tutulmuştur. Bu analiz, söz konusu aforizmalar ile şiirlerin aynı veya benzer mesajlar ilettiğini, ancak konuyu ele alış biçimleri, anlatım tarzları ve sunuşları açısından farklılık gösterdiklerini ortaya koymuştur. Dolayısıyla Mütenebbî\'nin, Aristoteles veya diğer filozoflardan ilham alarak şiirlerine felsefi bir derinlik kattığı, bunu yaparken de kullandığı felsefi düşüncelerin sadece manalarını alarak, onları son derece estetik ve özgün bir biçimde sunduğu düşünülebilir. Mütenebbî\'nin edebi değeri ve etkisi göz önüne alındığında, Türkçe akademik çalışmalarda şaire ayrılan yer oldukça sınırlıdır. Bu araştırma, daha önce çalışılmamış bir konuyu ele almasıyla literatüre özgün bir katkı sunmayı hedeflemektedir.
Keywords : Arap Dili ve Belâgatı, Şiir, İntihal, Mütenebbî, Aristoteles, Felsefe