İslam Düşüncesi'nde Zihni Varlık (Vucud-İ Zihni) Anlayışının Bilgi Felsefesi Bağlamında Değerlendirilmesi

Authors : Ahmet PİRİNÇ

Pages : 131-162

Doi:10.18498/amauifd.47463

View : 17 | Download : 5

Publication Date : 2014-06-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Bilgi felsefesi bağlamında ele alınan zihni varlık kavramı, bilgi felsefesi ile ilgili kuramların oluşmasında ve bu kuramlar arasındaki farklılığın ortaya çıkmasında belirleyici bir rol oynamıştır. Özellikle filozoflarla kelamcılar arasındaki bilginin mahiyetine ilişkin yapılan tartışmalarda merkezi bir konumda bulunan zihni varlık kavramıyla ilgili olarak üç farklı temel görüş ortaya çıkmıştır. Bunlardan biri “ zihinde oluşan tasavvur, mahiyetlerin bizzat kendilerinin varlığıdır. ” şeklindeki filozoflara ait “ mahiyet teorisi. ” Bir diğeri, bilgiyi bir tür izafet olarak kabul eden ve zihindeki suretin bilgi olmadığını söyleyerek zihni varlığı inkâr eden kelamcıların görüşü olan “ izafet teorisi ”. Üçüncü yaklaşım ise zihinde var olan tasavvuru “ mahiyetlerin kendileri olmayıp, onların karartılarının (siluet/imge/şebeh) varlığı” şeklinde değerlendiren “ şebeh teorisi ” dir. Bu çalışmada adı geçen üç teori çeşitli yönleriyle incelenmeye çalışılacaktır.
Keywords : Zihni varlık, Harici varlık, Mahiyet, İzafet, Şebeh