Molla Câmî Tefsiri’nde İşârî Yorumlar

Authors : Davut AĞBAL

Pages : 397-421

Doi:10.18498/amailad.612402

View : 10 | Download : 7

Publication Date : 2019-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Abdurrahmân Câmî (ö. 898/1492), XV. yüzyılın çok yönlü âlimlerindendir. O hem tasavvufun önemli nazariyyatçılarından hem de önde gelen edebî şahsiyetlerden biri olmasının yanı sıra bir tefsir müellifidir. Bu makale, Câmî’nin tefsir eserindeki işârî yorumları konu edinmektedir. Bakara 40. âyete kadar kaleme alınan bu tefsirinde dil tahlillerinin yanı sıra tasavvufî bahislerin de önemli bir yer işgal ettiği görülmektedir. Bu çalışmada, Molla Câmî Tefsiri ’ndeki işârî yorumların yoğunlaştığı konular ve bu yorumların sunumunda izlenen yöntemin tespit edilmesi amaçlanmaktadır.  Çalışma neticesinde ulaşılan sonuçlara göre; Câmî, eserinde yer verdiği dil ile ilgili açıklamalar ve temas ettiği konular bakımından Zemahşerî’nin (ö. 538/1144) Keşşâf ’ını esas almakla birlikte birçok dil ve tefsir âliminin görüşlerine yer vermiştir. Tasavvufî konularda ve âyetlere getirdiği işârî yorumlarda ise onun bakış açısını belirleyen iki sûfî; Muhyiddîn İbnü’l-‘Arabî (ö. 638/1240) ve Sadreddîn Konevî’dir (ö. 673/1274). Câmî, eserinin baş tarafında tasavvufî yorumları, diğer açıklamalarla iç içe sunarken, Bakara Sûresi’nin ilk beş âyetiyle birlikte bu tür yorumları âyet tefsirinin sonunda toplamıştır. Âyet metninin arasına yerleştirdiği kısa açıklamalar şeklinde yaptığı bu yorumlarda vahdet-i vücûd düşüncesinin temel kavramlarını görmek mümkündür. Bunun yanı sıra onun, tasavvufun âmelî boyutuna dair açıklamalarına da rastlanılmaktadır.   
Keywords : Tefsir, Câmî, Molla Câmî Tefsiri, İşârî Yorum, Vahdet i Vücûd