ACİL SERVİS ÇALIŞANLARININ İKİNCİL TRAVMATİK STRES VE TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİNİN PSİKOLOJİK DAYANIKLILIĞA ETKİSİ

Authors : Gülçin Urşan, Pınar Çiçekoğlu Öztürk, Ayse Büyükbayram Arslan

Pages : 333-353

Doi:10.47115/jshs.1524499

View : 63 | Download : 97

Publication Date : 2024-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Amaç: Bu araştırma, acil servis çalışanlarının ikincil travmatik stres ile tükenmişlik düzeylerinin psikolojik dayanıklılığa etkisini ve etkileyen faktörleri incelemek amacıyla yapılmıştır. Yöntem: Kesitsel nitelikte olan araştırma, Mayıs-Ekim 2023 tarihleri arasında Türkiye’de Ege Bölgesinde bir devlet hastanesi ile bir eğitim ve araştırma hastanesinin acil servis biriminde çalışan hekim ve hemşireler ile yürütülmüştür (N=118). Araştırmada, örneklem seçimine gidilmemiş olup araştırmaya katılmaya gönüllü 80 acil servis çalışanı ile araştırma tamamlanmıştır. Veriler, “Tanıtıcı Bilgi Formu”, “İkincil Travmatik Stres Ölçeği”, “Maslach Tükenmişlik Envanteri” ve “Yetişkinler için Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği” aracılığı ile toplanmıştır. Veriler IBM SPSS 27 istatistik paket programında değerlendirilmiş olup, sıklık, yüzdelik, ortalama ve normal dağılım testleri, ikili gruplarda bağımsız değişkenlerde t testi, ikiden fazla gruplarda Tek Yönlü Varyans Analizi, Pearson korelasyon ve çoklu doğrusal regresyon analizi kullanılmış, p<0.05 olan değerler anlamlı kabul edilmiştir. Bulgular: Katılımcıların %51.2’si kadın, %57.5’i hemşire ve yaş ortalamaları 34.06±8.06’dır. İkincil Travmatik Stres Ölçeği puan ortalaması 32.93±11.73; Maslach Tükenmişlik Envanteri puan ortalaması 47.25±11.09; Yetişkinler için Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği puan ortalaması 137.81±15.67’dır. Ölçeklerin toplam ve alt boyut puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki olduğu saptanmıştır (p<0.05). İkincil Travmatik Stres Ölçeğinin uyarılmışlık alt boyut (β=-.352, p=0.026) ve Maslach Tükenmişlik Envanterinin kişisel başarı hissi alt boyut puanı (β=.294, p=0.002) değişkenleri acil servis çalışanlarının Yetişkinler için Psikolojik Dayanıklılık puanını %50 oranında yordadığı belirlenmiştir (F=12.392, p<0.01). Sonuç ve Öneriler: Acil servis çalışanlarının tükenmişlik düzeylerinin orta, ikincil travmatik stres düzeylerinin düşük ve psikolojik dayanıklılık düzeylerinin yüksek olduğu belirlenmiştir. Çalışanların kişisel özellikleri ikincil travmatik stres, tükenmişlik ve psikolojik dayanıklığı etkilemektedir. Çalışmada, artan uyarılmışlık tepkisinin psikolojik dayanıklılığın gelişmesinde potansiyel risk (tehdit), kişisel başarı hissinin ise koruyucu bir faktör olduğu saptanmıştır. Acil servis çalışanlarında psikolojik dayanıklılığı artırmak amacıyla, travma belirtilerinin erken dönemde tanımlanması ve müdahale edilmesi konusunda farkındalık geliştirilmesi önemlidir. Konu ile ilgili çalışanlara yönelik hizmet içi eğitim programlarının düzenlenmesi önerilir.
Keywords : Acil servis çalışanı, İkincil travma, Psikolojik dayanıklılık, Tükenmişlik