Kur’an Meallerindeki Lafzî Tercümenin Allah`ın Yüceliğini Aktarmadaki Yeterliliği

Authors : Fatih TİYEK

Pages : 48-78

Doi:10.18498/amailad.1258305

View : 39 | Download : 23

Publication Date : 2023-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Kur’an, gönderiliş amacı ve ihtiva ettiği ilkeler ile insanların Allah’ın kulu olarak yapması ve kaçınması gerekenleri öğrenebileceği önemli bir kaynak konumundadır. Bu bakımdan Kur’an, hem ihtiva ettiği hükümleri hem de temel ilke ve prensipleri ile İslam dinine mensup olanların hayatında önemli bir yere sahiptir. Çünkü o bireyden başlayarak toplumu iyi, doğru ve güzele yöneltmenin, ilkeleri çerçevesinde teşekkül eden toplumda hak ve adaleti tesis etmenin ve insanlar arası ilişkilerin vazgeçilmez rehberidir. Bu bakımdan dini gereği gibi yaşama çabasında olan her Müslüman için Kur’an’ı doğru bir şe-kilde anlayıp esaslarını gözetmek çok önemli bir sorumluluktur. Kur’an, mesajını Arapça olarak sunduğundan onu anlamanın en temel şartı ise bu dilin inceliklerini bilmek ve anlama sürecinde bunlara riayet etmektir. Ancak farklı coğrafyalardaki bütün muhataplar için Kur’an’ı anlama ve ilke-lerini yaşama girişiminde Arapça öğrenmeyi şart koşmak ve beklemek gerçek-leşmesi mümkün bir hedef ve durum değildir. Bu yüzden Kur’an’ı anlama, Arapça bilenler ve bilmeyenler açısından farklı yöntemlerle gerçekleşmekte-dir. Sahabe örneğinde olduğu gibi Arapçayı bilenler açısından anlama, doğru-dan orijinal metin aracılığıyla gerçekleştirilmeye çalışılırken dili Arapça ol-mayanlar için ise onu anlayıp gereklerini yapmak, tercümeler aracılığıyla mümkün olmaktadır. Bu çerçevede Kur’an ayetlerinin Türkçede anlaşılır bir şekle dönüştürülmesi Kur’an mealleri ile gerçekleşmektedir. Bu yönüyle Türk-çe konuşanlar için Kur’an’ın anlaşılması, ondan istifade edilmesi, onun tebliği edilmesi ve ilkelerinin uygulanması için onun bu dile tercümesinin yapılması bir zaruret haline gelmektedir. Kur’an meallerinin bu işlevini yerine getirebilmesi için ayetlerden kastedileni doğru bir şekilde aktarması gerekmektedir. Bu anlamda tercümenin başarısı ayetin Arapça lafzından anlaşılan ile bu lafzın Türkçe karşılığı olarak sunulan ifadeden anlaşılanın aynı doğrultuda olmasına bağlıdır. Bunun için çoğu za-man ayetin sadece ne söylediği değil nasıl söylediği de dikkate alınmalıdır. Dolayısıyla bu süreçte sadece ayetin ne söylediğine yoğunlaşan lafzî tercüme, anlamı aktarabildiği ölçüde kullanılmalıdır. Varsa mecaz, söz sanatları ve dolaylı anlatım tarzları da gözetilerek ayet, kastedilen anlamıyla Türkçeye aktarılmalıdır. Ancak bazı Kur’an meallerinde görülen lafza aşırı bağlılık kas-tedilen anlamı aktarmada yetersiz kalabilmektedir. Çünkü çoğu ayetin tercü-mesinde sadece lafızları esap alıp her bir lafza karşılık bularak başarılı bir tercüme yapmak mümkün olmamaktadır. Zira birçok ayetin tercümesi, onda-ki her bir lafza karşılık bulmaktan çok daha zor ve çok yönlü bir çabayı gerek-tirmektedir. Bu çabanın gerekliliğinin net bir şekilde hissedildiği noktalardan biri de Yüce Allah’ın isim, sıfat ve fiilleri için kullanılan ifadelerin tercümesidir. Bu ifadele-rin Türkçeye aktarımında tercih edilen lafzî çeviri örneklerinin Allah’ın yüce-liğini Kur’an’ın ruhuna uygun olarak aktarıp aktarmadığı ile ilgili bir değer-lendirmeye tabi tutulması lafzî tercümenin yeterliliği hakkında bir kanaat oluşmasına da katkı sağlayacaktır. Çünkü Kur’an’ın ruhuna ve sahih Allah inancına uygun karşılıkların kullanılması gereken bu ifadelerin tercümesinde kastedilenden ziyade lafzı esas almak bazı yanlış ya da eksik anlamalara yol açabilmektedir. Lafza bağlılığın ölçüsü doğru anlamın aktarılmasına katkısı kadar olması gerektiği halde bunun abartılması muhatabın zihninde yanlış anlamların oluşmasına sebep olabilmektedir. İnsanlar için dahi kullanılması problem olacak “tuzak kurma, öç alma, uydurma, doğurtma” gibi O’nun yü-celiğine aykırı ifadeler Allah için kullanılabilmektedir. Bu yüzden doğurduğu sonuçlar itibariyle Allah hakkındaki bu tür ifadelerin tercümeleri sırasında lafza bağlılıktan ziyade Kur’an bütünlüğü, tevhit inancı, Allah’ın Rab oluşu, yüceliği ve eşsizliği dikkate alınarak kastedilen doğrultusunda bir tercüme yapılmalıdır. Bu ifadelerin niçin ve kim için kullanıldığı göz ardı edilmemeli-dir. Bütün bu hususlar çerçevesinde anlamdan ziyade lafzın esas alınmasının sonuçlarına işaret eden konuyla ilgili bazı tercüme örneklerinin doğru ve yan-lış tercümeyi ayırt etmeye imkan verecek şekilde ayrıntılı olarak ele alınması, lafzı gözetmenin ölçüsü ile ilgili farkındalık oluşturacaktır. Bu amaç doğrultu-sunda hazırlanan bu çalışmada akademisyenler tarafından hazırlanan meal-lerden seçilen somut örnekler özelinde kastedilen anlamı değil de lafzı öncele-yen tercüme şeklinin sakıncalarına dikkat çekilmektedir.
Keywords : Allah, Meal, Lafzî, Kur\`an, Yücelik