NÂKİD İBRÂHÎM EFENDİ (öl.1717) VE EŞ-ŞERHU’S-SEDÎD Lİ’L-ʻAVÂMİLİ’L-CEDÎD ADLI ESERİ

Authors : Mesut KÖKSOY

Pages : 315-338

Doi:10.21497/sefad.285242

View : 14 | Download : 9

Publication Date : 2016-12-23

Article Type : Research Paper

Abstract :İslamiyet’in doğuşundan hemen sonra özellikle fetihler sonucu İslam’ın yayılması ile Arap olmayan milletlerin Kur’ân-ı Kerîm’i doğru okuyup anlayabilmeleri için Kur’ân-ı Kerîm ayetleri harekelenmiş ve İslam âlimleri Arapça dilbilgisi ile ilgili ilk çalışmaları telif etmeye başlamıştır. Cümle içindeki durumuna göre kelimelerin son harfinin harekesinin tespit edilmesi olarak tarif edilen “irâb” kavramı, İslami ilimleri tahsil etmek isteyen kişilerin öncelikle bilmesi gereken bir ilim dalı olmuştur. Bu nedenle Osmanlı âlimleri de “irâb” ilmi alanında çok sayıda eser telif etmiş ve önceki eserler üzerine şerhler ve haşiyeler yazmıştır. Bu çalışmamızda Nâ k id İbrâhim Efendi insert ignore into journalissuearticles values(öl. 1717);’nin hayatı, ilmî şahsiyeti ve eserleri ile XVI. asırdan itibaren üç yüzyıldan fazla Osmanlı medreselerinde okutulmuş ve üzerine çok sayıda şerh, haşiye ve tercüme yapılmış nahve dair irâb kaidelerini açıklayan İmâm Birgivî insert ignore into journalissuearticles values( öl. 981/1573); ’nin “ ʻ Avâmil-i Cedîd” adlı muhtasar eseri üzerine Arap dilinde yazmış olduğu şerh olan “eş-Şer h u’s-Sedîd li’l- ʻ Avâmili’l-Cedîd” adlı eseri tanıtılmıştır. Eser tanıtımında, eser adının anlamı, telif nedeni, müellifin şerhini yaptığı İmâm Birgivî’ye ait “ ʻ Avâmil-i Cedîd” insert ignore into journalissuearticles values(Yeni ʻ Avâmil); üzerine yapılmış diğer çalışmalar, “ ʻ Avâmil-i Cedîd” ile aynı türde yazılmış ve aynı ismi taşıyan Şeyh Abdul ḳ ahir Curcanî insert ignore into journalissuearticles values(öl. 471/1078);’ye ait “ ʻ Avâmil-i ʻ Atîk” insert ignore into journalissuearticles values(Eski ʻ Avâmil); adlı eser arasındaki farklar, “ ʻ Avâmil-i Cedîd”in içeriği, müellifin eserinde takip ettiği metot ve eserin yazma nüshaları hakkında bilgiler verilmiştir.
Keywords : Nâkid İbrâhim, Birgivî, eş Şerhus Sedîd, Avâmil, Avâmil i Cedîd