DOOR AND THRESHOLD BELIEFS FROM ANCIENT CULTURES TO TURKISH CULTURE

Authors : Yeşim DİLEK

Pages : 1-18

Doi:10.23897/usad.1242027

View : 14 | Download : 17

Publication Date : 2023-01-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Kapı, bir mekana girerken ve çıkarken içinden geçilen bir yapı veya bölme alanı olarak tanımlanır. Aslında bu sözlük anlamının ötesinde, mimari olduğu kadar sosyo-kültürel, siyasi, edebi, sanatsal, dini gibi çeşitli çağrışımları da vardır. Yapıların bulunduğu bölgenin iklim koşullarına, yapısal özelliklerine ve kültürel faktörlerine uygun olarak gelişen ve şekillenen kapılar, hem insanların hem de mekânların dilini oluşturan unsurlardır. Kapı bir anlamda mekân sahibinin sosyo-kültürel ve ekonomik ifadesidir. Kapıların mekânları birbirine bağlama, iç mekândan dış mekâna, dış mekândan iç mekâna ya da bir mekândan diğerine geçişi sağlama işlevinin yanı sıra sıcaklığa, suya, neme, gürültüye, toza, böceğe karşı yalıtım, gerektiğinde görüş ve ışık sağlama, iletişim kurma gibi işlevleri de vardır. Birçok çeşidi ve işlevi olan kapıların tarihsel süreçleri incelendiğinde binlerce yıldır şekil, tip ve malzeme kullanımı açısından çok fazla değişmediği görülüyor. Antik çağlardan günümüze kapı ve eşiklerle ilgili inanışların çoğu kültürel etkileşim bağlamında birçok toplumu etkilemiştir. Türk kültüründe de kapı ve eşiklerin antik kültürlerdekine benzer sembolik anlamlarına sıklıkla rastlanmaktadır. Kapılar, anahtar delikleri ve geçitler antik çağlardan bu yana kötü güçler için bir geçit olarak görülmüş ve içeridekileri kötü güçlere karşı korumak için kapı ve eşiğe belirli ritüeller uygulanmıştır. Bu tür uygulamalara eski Türkler arasında ve Anadolu\`da hala rastlanmaktadır. Bunun dışında kapının bir tür ölümden sonraki hayata geçiş kapısı olarak görülmesi de eski bir inanıştır. Ev halkını ve konutu korumak için eşik altına gömülen nesneler de aynı doğrultuda antik çağlardan günümüze ulaşan gelenekler arasındadır. Bu çalışmanın amacı, kapı ve eşik inançlarının antik kültürlerden günümüz Türk kültürüne etkisini örnekler ışığında aydınlatmaktır.
Keywords : Antik Kültürler, Türk Kültürü, Kapı, Eşik, Kötü Ruhlar, Ölüm Sonrası