II. Nizâmülmülk’ün Selçuklu Devleti ve Abbâsî Hilâfeti Üzerindeki Siyasi ve İdari Etkisi

Authors : İzzetullah ZEKİ

Pages : 73-92

Doi:10.23897/usad.1319095

View : 35 | Download : 43

Publication Date : 2023-06-23

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışma yaklaşık yarım asır Büyük Selçuklu Devletinin dini, idari ve siyasi işlerine yön veren vezirlerin reisi Nizâmülmülk’ün oğlun II. Nizâmülmülk Ebû Nasr Ahmed’in Büyük Selçuklu Devleti ve Abbâsî Hilafeti üzerindeki idari ve siyasi etkileri üzerine kaleme alınmıştır. Çalışmanın girişinde Nizâmülmülk ailesinin Büyük Selçuklu Devleti ve Abbâsî hilafeti üzerindeki ağırlığına değinilmiş, devamında Nizâmülmülk oğullarının üstünlük mücadelesi anlatılmıştır. Ardı sıra Sultan Muhammed döneminde 500-504/1106-1110 yılları arasında Selçuklu vezaretini deruhte eden II. Nizâmülmülk’ün faaliyetlerine yer verilmiştir. Dört yıl 10 aylık Selçuklu vezirliği döneminde Nizâmülmülk ailesinin gücüne güç katmış, Selçuklu Devletindeki varlığını muhafaza etmiştir. 504/1110 yılında vezaret görevinden azledilen II. Nizâmülmük 12 yıl boyunca zindanda kalmıştır. 516-517/1122-1123 yılları arasında Sultan Sencer’in isteğiyle Abbâsî Halifesi el-Müşterşid Billah’ın vezirliğine yükselerek hilafetin idari, siyasi ve askeri işlerinin Selçuklu sultanlarının denetiminde kalmasını sağlamıştır. 517/1123 yılında vezirlik görevinden azledilen II. Nizâmülmülk, 25 yıl boyunca Bağdat Nizamiye Medresesinde ilimle iştigal etmiştir. Zilhicce 544/Nisan 1150 tarihinde Tus’ta vefat eden II. Nizâmülmülk, kendi evinde defnedilmiştir.
Keywords : II Nizâmümülk, Selçuklular, Muhammed Tapar, Abbâsîler