Ölüm ve Tedavi: İlhanlı Hanlarının Ölüm Sebepleri (1256-1335)

Authors : Zehra Odabaşı, Esra Özel

Pages : 27-56

Doi:10.23897/usad.1538805

View : 128 | Download : 156

Publication Date : 2024-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :İnsan hayatının yadsınamaz bir gerçeği olan ölüm, tarih boyunca farklı şekillerde algılanmış, kimi zaman ömrü uzatmak için çabalar üretilmiş, kimi zaman da bir buluşma veya kurtuluş olarak görülmüştür. Bununla birlikte ölüm kadar karmaşık, çok yönlü ve çok nedenli bir konuyu tarihi bir süreç içinde sebepleriyle ele almak kolay değildir. Söz konusu hükümdarların ölümleri olduğunda ise tarihin her döneminde hem siyasi hem de toplumsal açıdan büyük bir ilgi uyanmış, hangi sebepten ötürü olursa olsun sıradan insanlara nazaran nüfuzlu kimselerin ölümleri üzerinde tartışılan ve araştırılan bir konu haline gelmiştir. Bu çalışmanın konusunu oluşturan İlhanlı hanlarının ölümlerinin sebepleri maruz kalınan bir ölüm şekli olarak boğdurulma, yiyecek içecek, özel karışımlar ya da kesici aletler ile zehirlenme gibi öldürülme şekilleri ile tabii ölümler olan hastalık sonucu ölümlerden meydana gelmektedir. Bunların yanında devlet büyükleri bazen de ölümsüzlük arzusuyla yaşamlarını yitirebilmiştir. Bu ölümler ise devlet yönetiminde kaos ve karışıklıklara neden olabilmiştir. Bu durumda aniden ya da planlı olarak ortaya çıkan ölüm vakalarında devlet yönetiminin kime devredileceği sorusu bazen hızlıca çözülürken, bazen de müspet ya da menfi sonuçlara yol açmıştır. Her ne kadar kaynaklarda İlhanlı hanlarının ölümlerinden bahsedilse de bu konuyla alakalı özgün bir çalışma bulunmamaktadır. Bu çalışmada İlhanlı hanlarının hangi sebepten dolayı vefat ettiklerine değinilerek, İlhanlılar dönemini kapsayan Arapça, Farsça kaynaklar ile ilk Türkçe tıp kitaplarından yararlanılmıştır. Ayrıca daha sonraki dönemlerde yazılan İngilizce tetkik eserler ile İlhanlı coğrafyasında kaleme alınan muhtelif kaynaklara başvurularak bir değerlendirme yapılmıştır. İlhanlı hanlarının vefatları dönemin siyasal, sosyal ve ekonomik pek çok meselesini etkilemesi bakımından çok yönlü bir araştırma ve inceleme sürecini gerektirdiği için mevcut kaynaklar ışığında yapılan incelemeler sonucunda bu çalışma ortaya koyulmuştur. Orta Çağ tıp tarihine ve İlhanlı araştırmalarına katkı sağlamak bu çalışmanın temel hedefidir.
Keywords : İlhanlı, Ölüm, Hastalık, Zehir, Ölümsüzlük.